Zmieniająca się rola przemysłu we współczesnym świecie

Alternatywny zapis:

urządzeń -D- wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną i gorącą wodę KLASYFIKACJA PRZEMYSŁU WG WYBRANYCH KRYTERIÓW: A. według wytwarzanego produktu > wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych B. według cech technologicznych produkcji i. -E- dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami, rekultywacja > pobór, uzdatnianie i dostarczanie wody i. przemysł wydobywczy - obejmujący eksploatację kopalin, ich wstępne czynności sortowanie i uszlachetnianie; górnictwo przemysł przetwórczy - przetwarza surowce lub półfabrykaty w dobra materialne wykorzystywane w dalszej produkcji bądź służące zaspokojeniu potrzeb konsumpcyjnych ludności; przemysł maszynowy i skórzany > odprowadzanie i oczyszczanie ścieków > zbieranie, przetwarzanie i unieszkodliwianie odpadów, odzyskiwanie surowców ➤ rekultywacja przemysł tradycyjny - charakteryzujący się niskim stopniem przetworzenia surowców; hutnictwo, przemysł cementowy ii. przemysł zaawansowanej technologii - charakteryzuje się wysokim stopniem przetwarzania surowców przy zastosowaniu nowoczesnych technologii; przemysł elektroniczny, przemysł tworzych sztucznych C. według przeznaczenia produkcji i. przemysł środków produkcji - obejmuje produkcję wyrobów na potrzeby innych gałęzi przemysłu; przemysł energetyczny, przemysł maszynowy przemysł środków konsumpcji - zajmuje się produkcja dóbr materialnych służących bezpośredniemu zaspokojeniu potrzeb ludności; przemysł odzieżowy, spożywczy ii. D. według masy przetwarzanego surowca i wyrobów gotowych i. przemysł ciężki - przetwarza surowce o dużej masie; hutnictwo, przemysł zbrojeniowy przemysł lekki - przetwarza surowce lub wytwarza produkty gotowe o niewielkim ciężarze; przemysł odzieżowy, skórzany ii. E. według jednorodności produkcji i. gałąź przemysłu - grupa wyspecjalizowanych zakładów, których produkcja opiera się na tym samym surowcu, ma zbliżony proces technologiczny bądź polega na wytwarzaniu produktów o podobnym przeznaczeniu końcowym; przemysł włókienniczy, środków transportu ii. F. według wielkości zatrudnienia i. przedsiębiorstwo wielkie - obejmuje przedsiębiorstwa duże, zatrudniające powyżej 250 osób przedsiębiorstwo średnie - obejmuje przedsiębiorstwa średnie, zatrudniające 50-249 osób ii. branża przemysłu - grupa zakładów wydzielona z gałęzi przemysłu według identycznych zasad jak wyżej; gałąź przemysłu środków transportu dzieli się na branże: samochodową, taboru kolejowego, lotniczą, stoczniową iii. iii. przedsiębiorstwo drobne - obejmuje mikroprzedsiębiorstwa, zatrudniające do 9 osób (dominują zakłady usługowe lub rzemieślnicze) i przedsiębiorstwa małe (zatrudniające 9-49 osób) G. według formy własności i. ii. prywatny - obejmuje przedsiębiorstwa prywatne publiczny - obejmuje przedsiębiorstwa państwowe i komunalne (jednostki samorządu terytorialnego) mieszany - obejmuje przedsiębiorstwa o własności mieszanej; przedsiębiorstwa publiczno-prywatne FUNKCJE PRZEMYSŁU: a) funkcja ekonomiczna (produkcyjna) - polega na na pozyskiwaniu i przetwarzaniu surowców i półproduktów na artykuły gotowe współtworzenie PKB stymulowanie rozwoju społeczno-gospodarczego regionu pobudzanie rozwoju innych działów gospodarki (rolnictwa, usług) przyspieszanie postępu technologicznego kształtowanie struktury bilansu handlowego b) funkcja społeczna - przejawia się m.in.: w kształtowaniu struktury wykształcenia i struktury zawodowej ludności w tworzeniu miejsc pracy we wpływie na poziom życia ludności c) funkcja przestrzenna - wiąże się m.in.: z przekształcaniem środowiska przyrodniczego (np. zmianą ukształtowania terenu, degradacją gleb, zanieczyszczeniem wód i atmosfery) z przyspieszaniem rozwoju obszarów miejskich ze zmianą sposobu zagospodarowania terenu (np. przekształcenieniem nieużytków rolnych na tereny pod budowę zakładów przemysłowych) INDUSTRIALIZACJA (uprzemysłowienie) - proces szybszego rozwoju przemysłu w stosunku do innych sektorów gospodarki. Dzieli się ją na cztery etapy, nazywane rewolucjami przemysłowymi. Rewolucje przemysłowe I rewolucja przemysłowa (epoka pary) od połowy XVIII w. do połowy XIX w maszyna parowa - 1763 r. (James Watt) zastosowanie silnika wykorzystującego parę wodną przyczyniło się do rozwoju: przemysłu włókienniczego a także produkcji środków transportu, jak: statek parowy (Robert Fulton - 1803 r.) parowóz (George Stephenson - 1825 r.) lokomotywa (Richard Trevithick w 1804 r.) rozwój hutnictwa rozwój górnictwa węgla powstanie pierwszych okręgów przemysłowych w oparciu o górnictwo węgla kamiennego oraz hutnictwo żelaza: Zagłębie Ruhry i Saary w Niemczech, Okręg Birmingham w Wielkiej Brytanii, GOP w Polsce, Okręg Pensylwanii w USA. Parostatek Fulton'a Lokomotywa Trevithick'a Il rewolucja przemysłowa (epoka elektryczności) od połowy XIX w. do połowy XX w. skonstruowanie żarówki przez Thomasa Edisona (1879 r.) Parowóz Stephenson'a opracowanie rafinacji ropy naftowej (1852 r., Polak Ignacy Łukasiewicz) rozwój przemysłu chemicznego skonstruowanie wysokoprężnego silnika spalinowego przez Rudolfa Diesel'a było przełomem w rozwoju transportu i przyczyniło się do wzrostu zapotrzebowania na ropę naftową III rewolucja przemysłowa (naukowo-techniczna) trwa ona od połowy XX wieku do początku lat 90. XX wieku Jack Kilby w 1958 r. skonstruował model układu scalonego, który umożliwił automatyzację i komputeryzację produkcji rozwój przemysłu wysokich technologii ograniczył znaczenie tradycyjnych gałęzi przemysłu dynamiczny rozwój usług telekomunikacyjnych wzrost produkcji energii ze źródeł odnawialnych IV rewolucja przemysłowa (informacyjna) trwa ona od początku lat 90. XX w. do dziś powstanie i rozwój Internetu wynalezienie i doskonalenie wynalazków kształtujących nasz sposób życia, tj.: ogólnodostępnych systemów operacyjnych stosowanych w różnych urządzeniach: Windows, Linux, Android, Mac OS, urządzenia mobilne: telefon komórkowy, smartfon, laptop, tablet, iPod (Steven Paul Jobs), media cyfrowe: telewizja HD i Ultra HD, radio cyfrowe. dynamiczny rozwój biotechnologii i inżynierii genetycznej W światowej produkcji przemysłowej od dziesięcioleci przodują kraje Ameryki Północnej, Europy, Zachodniej i Japonia. W ostatnich latach wzrasta jednak znaczenie potencjału przemysłowego państw Azji Południowej i Azji Wschodniej. Do krajów nowo uprzemysłowionych zaliczane są m.in. Meksyk, Brazylia, Chiny Indie, Malezja, Filipiny, Turcja, Rosja, RPA. Największe znaczenie w tej grupie mają kraje należące do BRICS - określenie grupy państw rozwijających się (Brazylia, Rosja, Indie, Chiny, RPA). Odznaczają się one m.in. stosunkowo dużym udziałem przemysłu w gospodarce (mierzonym udziałem w strukturze PKB lub strukturze zatrudnienia) i stosunkowo wysokim wzrostem wartości PKB spowodowanym głównie rozwojem przemysłu. Struktura produkcji przemysłowej kraju jest uzależniona od jego poziomu rozwoju gospodarczego, który wpływa na stopień nowoczesności przemysłu.