Początki demokracji ateńskiej

Demokracja ateńska nie powstała z dnia na dzień, ale była wynikiem długotrwałego procesu reform. Początkowo władzę w Atenach sprawował Areopag, składający się z dziewięciu archontów, co de facto oznaczało rządy arystokracji. Poważnym problemem społecznym w tym okresie stała się niewola za długi.

Highlight: Drakon w VII w. p.n.e. dokonał spisania praw, które ze względu na swoją surowość zyskały miano "drakońskich".

W VI w. p.n.e. Solon przeprowadził ważne reformy, które obejmowały likwidację niewoli za długi (tzw. "strząśnięcie długów") oraz przyznanie praw politycznych najbogatszym obywatelom, a nie jak dotychczas, najlepiej urodzonym.

Vocabulary: Ostracyzm - praktyka polityczna w starożytnej Grecji, polegająca na tajnym głosowaniu, podczas którego obywatele mogli wskazać osoby podejrzane o dążenie do tyranii, skazując je na 10-letnie wygnanie z miasta.

Kolejnym etapem w rozwoju demokracji ateńskiej była tyrania Pizystrata, określana jako "złote czasy" ze względu na rozbudowę miasta i infrastruktury. Po jego śmierci, reformy Klejstenesa z końca VI w. p.n.e. dały początek właściwej demokracji ateńskiej.

Example: Klejstenes podzielił kraj na 10 okręgów (fyle), co ograniczyło rolę arystokracji i powołał Radę Pięciuset, w której mogli zasiadać obywatele niezależnie od zamożności.

Instytucje demokracji ateńskiej

Demokracja ateńska opierała się na kilku kluczowych instytucjach, które wspólnie tworzyły system polityczny starożytnych Aten. Najważniejsze z nich to:

1. Zgromadzenie Ludowe (Eklezja) - główny organ decyzyjny, w którym uczestniczyli obywatele powyżej 18 roku życia. Zbierało się około 40 razy w roku, a obrady odbywały się 4 razy w miesiącu. Ważną rolę odgrywali tu mówcy, zwani demagogami.

2. Rada Pięciuset - organ wykonawczy, składający się z 50 przedstawicieli każdej z 10 fyl. Jej zadaniem było przygotowywanie projektów praw dla Zgromadzenia oraz nadzorowanie urzędników.

3. Heliaia (sąd ludowy) - instytucja sądownicza składająca się z 6000 sędziów.

4. Strategowie - 10 dowódców armii i floty, wybieranych w wyborach, a nie przez losowanie. Przykładem może być Perykles, który pełnił tę funkcję przez 15 lat.

Highlight: Ważną cechą demokracji ateńskiej był powszechny dostęp do urzędów - rocznie wybierano około 700 urzędników.

System ten wprowadził również wynagrodzenie dla najbiedniejszych obywateli za udział w zgromadzeniu, co miało zapewnić szeroki udział w życiu politycznym.

Definition: Demokracja ateńska to system polityczny, w którym władza należała do ogółu obywateli, realizowana poprzez instytucje takie jak Zgromadzenie Ludowe, Rada Pięciuset i sądy ludowe.

W V w. p.n.e. Ateny osiągnęły szczyt swojej potęgi, licząc 300 tysięcy mieszkańców. W tym okresie wybudowano Partenon, rozwinięto port Pireus i powstały Długie Mury łączące miasto z portem.

Quote: "Nasz ustrój polityczny nie jest naśladownictwem obcych praw, a my sami raczej jesteśmy wzorem dla innych niż inni dla nas." - Perykles o demokracji ateńskiej.