Powstanie cesarstwa rzymskiego i pryncypat
Oktawian August po pokonaniu Marka Antoniusza sprytnie przekształcił republikę w cesarstwo, zachowując jednak pozory dawnego ustroju. W 27 r. p.n.e. niby oddał swoje nadzwyczajne uprawnienia senatowi, ale w zamian otrzymał tytuł Augusta (wywyższony).
Nowy ustrój nazwano pryncypatem (od princeps senatus - pierwszy senator). W praktyce Oktawian skupił w swoich rękach ogromną władzę - dowodził armią, kierował administracją i wymiarem sprawiedliwości, był najwyższym kapłanem. Zachowano urzędy republikańskie, ale to cesarz przejął większość ich uprawnień.
Powstała też rada cesarska oraz nowe płatne urzędy, w tym prefekt pretorianów (dowódca gwardii cesarskiej). Choć formalnie nie wprowadzono dziedziczenia tronu, cesarze zazwyczaj wyznaczali swoich następców, których senat "wybierał" zgodnie z wolą władcy.
Warto wiedzieć! Okres od panowania Oktawiana do końca II wieku n.e. nazywany jest Pax Romana (Pokój Rzymski) - był to czas względnej stabilizacji i prosperity w całym Imperium Rzymskim.