Stan Szlachecki i Demokracja Szlachecka w XVI-wiecznej Polsce
Demokracja szlachecka stanowiła fundamentalny element ustrojowy Królestwa Polskiego. System ten opierał się na dominującej pozycji stanu szlacheckiego, który wywodził się z rycerstwa i pod koniec XV wieku przekształcił się w warstwę zarządzającą majątkami ziemskimi.
Definicja: Demokracja szlachecka to system władzy funkcjonujący w Królestwie Polskim od XV wieku, w którym pełnię praw politycznych posiadała wyłącznie szlachta.
Highlight: Szlachta stanowiła zaledwie 6-10% społeczeństwa Rzeczypospolitej, ale jako jedyna grupa posiadała pełnię praw obywatelskich.
Example: Przywileje szlacheckie obejmowały prawo do posiadania ziemi, sprawowania najwyższych urzędów i współrządzenia państwem.
Vocabulary: Królewszczyzny - ziemie należące do władcy, przekazywane szlachcie w użytkowanie jako źródło dochodów.
Quote: Konstytucja "Nihil novi" z 1505 roku, oznaczająca "nic nowego", ugruntowała uprzywilejowaną pozycję szlachty.
Struktura społeczna stanu szlacheckiego była zróżnicowana i obejmowała:
- Magnatów - najbogatszą grupę posiadającą rozległe majątki
- Średnią szlachtę - właścicieli jednej lub kilku wsi
- Szlachtę zagrodową - posiadaczy małych gospodarstw
- Gołotę - szlachtę bez majątku
System władzy opierał się na sejmie walnym, który został powołany w 1493 roku i składał się z króla, senatu oraz izby poselskiej. Na szczeblu lokalnym funkcjonowały sejmiki ziemskie, które wybierały posłów i ustalały instrukcje poselskie.
