Stan Szlachecki i Demokracja Szlachecka w XVI-wiecznej Polsce

Demokracja szlachecka stanowiła fundamentalny element ustrojowy Królestwa Polskiego. System ten opierał się na dominującej pozycji stanu szlacheckiego, który wywodził się z rycerstwa i pod koniec XV wieku przekształcił się w warstwę zarządzającą majątkami ziemskimi.

Definicja: Demokracja szlachecka to system władzy funkcjonujący w Królestwie Polskim od XV wieku, w którym pełnię praw politycznych posiadała wyłącznie szlachta.

Highlight: Szlachta stanowiła zaledwie 6-10% społeczeństwa Rzeczypospolitej, ale jako jedyna grupa posiadała pełnię praw obywatelskich.

Example: Przywileje szlacheckie obejmowały prawo do posiadania ziemi, sprawowania najwyższych urzędów i współrządzenia państwem.

Vocabulary: Królewszczyzny - ziemie należące do władcy, przekazywane szlachcie w użytkowanie jako źródło dochodów.

Quote: Konstytucja "Nihil novi" z 1505 roku, oznaczająca "nic nowego", ugruntowała uprzywilejowaną pozycję szlachty.

Struktura społeczna stanu szlacheckiego była zróżnicowana i obejmowała:

1. Magnatów - najbogatszą grupę posiadającą rozległe majątki
2. Średnią szlachtę - właścicieli jednej lub kilku wsi
3. Szlachtę zagrodową - posiadaczy małych gospodarstw
4. Gołotę - szlachtę bez majątku

System władzy opierał się na sejmie walnym, który został powołany w 1493 roku i składał się z króla, senatu oraz izby poselskiej. Na szczeblu lokalnym funkcjonowały sejmiki ziemskie, które wybierały posłów i ustalały instrukcje poselskie.