Ruchy Polityczne na Ziemiach Polskich

Okres końca XIX i początku XX wieku charakteryzował się intensywnym rozwojem różnorodnych ruchów politycznych na ziemiach polskich. W ramach ruchu socjalistycznego powstało kilka znaczących organizacji.

Highlight: Pierwszą znaczącą organizacją socjalistyczną była Międzynarodowa Socjalno-Rewolucyjna Partia Proletariat założona w 1882 roku, która została rozbita przez władze carskie.

Definition: Historia polskiego ruchu socjalistycznego w XIX wieku obejmuje powstanie trzech głównych partii: PPS (1892), SDKPiL (1893) i PPSD (1897).

Example: Polska Partia Socjalistyczna pod przewodnictwem Józefa Piłsudskiego i Stanisława Wojciechowskiego stała się największą polską partią lewicową.

Vocabulary: Endecja - potoczna nazwa Narodowej Demokracji, głównego ugrupowania ruchu narodowego.

Quote: Roman Dmowski, główny ideolog ruchu narodowego, "uważał, że ważny jest naród jako całość".

W kontekście ruchu ludowego, utworzono Stronnictwo Ludowe w 1895 roku, które później podzieliło się na dwa odłamy: PSL-Lewicę (skupiającą biedniejszych chłopów) i PSL-Piast (reprezentujący bogatszych chłopów).

Rewolucja 1905 roku na ziemiach polskich przyniosła ograniczone reformy, w tym możliwość zakładania stowarzyszeń i rozwój polskiego szkolnictwa, mimo że protesty robotnicze zostały stłumione.

Na początku XX wieku wykształciły się dwie główne orientacje polityczne: proaustriacka (reprezentowana przez PPS i Piłsudskiego) oraz prorosyjska (popierana przez endecję i Dmowskiego).