Wojna krymska i zjednoczenie państw europejskich w XIX wieku

Wojna krymska $1853-1856$ rozpoczęła się od żądań cara Mikołaja I wobec Imperium Osmańskiego dotyczących opieki nad miejscami świętymi w Palestynie. Po odrzuceniu tych żądań przez sułtana, wybuchł konflikt zbrojny. Przeciwko Rosji wystąpiły połączone siły Wielkiej Brytanii, Francji i Królestwa Sardynii, wspierające Imperium Osmańskie.

Definicja: Wojna krymska była pierwszym nowoczesnym konfliktem zbrojnym w Europie, w którym wykorzystano kolej żelazną i broń parową.

Proces zjednoczenia Włoch $1859-1870$ przebiegał etapowo pod przewodnictwem Królestwa Sardynii. Kluczowe wydarzenia to wojna francusko-piemoncka $1859$, przyłączenie środkowych państw włoskich $1860$, wyprawa tysiąca czerwonych koszul Garibaldiego $1861$ oraz zdobycie Wenecji $1866$ i Rzymu $1870$. Głównymi architektami zjednoczenia byli Camillo Cavour, Wiktor Emanuel II oraz Giuseppe Garibaldi.

Zjednoczenie Niemiec dokonało się "krwią i żelazem" pod przewodnictwem kanclerza Otto von Bismarcka. Proces ten obejmował trzy wojny: z Danią $1864$, Austrią $1866$ oraz Francją $1870-1871$. Skutkiem tych konfliktów było utworzenie Związku Północnoniemieckiego, a następnie II Rzeszy Niemieckiej.

Ważne: Zjednoczenie Włoch i Niemiec fundamentalnie zmieniło układ sił w Europie, tworząc dwa nowe silne państwa narodowe.

Stany Zjednoczone i kolonializm w XIX wieku

Rozwój Stanów Zjednoczonych w XIX wieku charakteryzował się dynamicznym wzrostem terytorialnym i demograficznym. Kluczowym wydarzeniem była wojna secesyjna $1861-1865$ między uprzemysłowioną Północą a rolniczym Południem, zakończona zwycięstwem Unii.

Druga połowa XIX wieku to okres intensywnej ekspansji kolonialnej mocarstw europejskich. Podczas konferencji berlińskiej $1884-1885$ dokonano formalnego podziału Afryki między największe potęgi: Wielką Brytanię, Francję, Belgię, Portugalię, Włochy i Niemcy.

Przykład: Kolonializm przyczynił się do powstania rozległych imperiów. Największe z nich - brytyjskie - obejmowało terytoria na wszystkich kontynentach.

W Azji kolonizacja przybrała formę pośrednią - zachowano lokalne władze, ale pozbawiono je rzeczywistej suwerenności. Rywalizacja o kolonie objęła także nowe potęgi pozaeuropejskie: Stany Zjednoczone i Japonię.

Postęp naukowy i techniczny w drugiej połowie XIX wieku

Druga połowa XIX wieku przyniosła przełomowe wynalazki techniczne. Do najważniejszych należały: lampa naftowa Ignacego Łukasiewicza $1853$, telefon Alexandra Grahama Bella $1876$, żarówka Thomasa Edisona $1879$ oraz radio Guglielmo Marconiego $1895$.

Słownictwo: Wynalazki te zapoczątkowały tzw. drugą rewolucję przemysłową, charakteryzującą się wykorzystaniem elektryczności i nowych form komunikacji.

W dziedzinie medycyny dokonano przełomowych odkryć: Robert Koch zidentyfikował prątki gruźlicy $1882$, Louis Pasteur opracował szczepionkę przeciwko wściekliźnie $1885$, a Wilhelm Roentgen odkrył promienie X $1895$. Polski wkład w rozwój medycyny reprezentowali Edmund Biernacki i Kazimierz Funk.

Nowe ideologie i ruchy społeczne XIX wieku

W XIX wieku nastąpił rozwój nowych ideologii i ruchów społecznych. Szczególne znaczenie miało stopniowe wprowadzanie powszechnego prawa wyborczego dla mężczyzn - najpierw we Francji $1848$, później w kolejnych krajach europejskich.

Definicja: Internacjonalizm propagował ideę międzynarodowej współpracy i przyjaźni między narodami, przeciwstawiając się nacjonalizmowi.

Ukształtowały się nowe nurty ideologiczne: socjaldemokratyzm $postulujący równouprawnienie i sprawiedliwość społeczną$ oraz chrześcijański ruch społeczny $promujący solidaryzm społeczny i poprawę warunków pracy robotników$. Te ideologie znacząco wpłynęły na rozwój nowoczesnych społeczeństw europejskich.

Rozwój Ideologii i Praw Wyborczych w XIX i XX wieku

Druga połowa XIX wieku przyniosła znaczące zmiany w myśli politycznej i społecznej Europy. Szczególnie istotny był rozwój dwóch przeciwstawnych ideologii: nacjonalizmu i anarchizmu. Europa i świat w drugiej połowie XIX wieku doświadczyły intensywnego rozwoju ruchów narodowych, które kształtowały mapę polityczną kontynentu.

Definicja: Nacjonalizm to ideologia stawiająca naród jako najwyższą wartość i najważniejszą formę organizacji społecznej. Opiera się na solidaryzmie narodowym i dążeniu do utworzenia państwa narodowego.

Nacjonalizm charakteryzował się przedkładaniem interesów narodowych ponad wszelkie inne cele. Zwolennicy tej ideologii dążyli do utworzenia państw narodowych, w których mogłyby być realizowane aspiracje poszczególnych narodów. Szczególny nacisk kładziono na rozwój kultury narodowej, pielęgnowanie tradycji oraz budowanie silnej tożsamości narodowej. Te idee miały ogromny wpływ na procesy zjednoczenia Włoch i Niemiec.

Przykład: Anarchizm, w przeciwieństwie do nacjonalizmu, postulował całkowitą likwidację państwa, władzy i własności prywatnej. Anarchiści dążyli do zerwania z tradycją i religią, proponując organizację społeczeństwa w formie dobrowolnych wspólnot.

Równolegle z rozwojem ideologii politycznych, Europa w pierwszej połowie XIX wieku była świadkiem stopniowego rozszerzania praw wyborczych, szczególnie w odniesieniu do kobiet. Proces ten rozpoczął się w 1893 roku w Nowej Zelandii, a następnie rozprzestrzenił się na inne kraje. W latach 1902-1920 prawa wyborcze dla kobiet wprowadzono w większości państw europejskich, w tym w Polsce $1918$, Niemczech $1919$ i Francji $1944$.

Ważne: Wprowadzanie praw wyborczych dla kobiet było procesem rozłożonym w czasie:

• 1893: Nowa Zelandia $pierwszy kraj na świecie$
• 1906: Finlandia $pierwszy kraj w Europie$
• 1918: Polska $wraz z odzyskaniem niepodległości$
• 1944: Francja
• 1971: Szwajcaria

Ten długotrwały proces emancypacji politycznej kobiet odzwierciedlał stopniową demokratyzację społeczeństw i był jednym z najważniejszych osiągnięć ruchów na rzecz równouprawnienia w XIX i XX wieku.