Knowunity
Dziel się wiedzą
Historia /
Folwark szlachecki
Dominika Lewandowska
5 Followers
4
Udostępnij
Zapisz
krótka notatka
6
Streszczenie
Folwark szlachecki W II poł. XV w. Królestwo Polskie wchodziło w swój złoły Wiek. Zwycięska wojna trzynastoletnia z zakonem Krzyżackim spowodowała, że od 1466 r. Polska kontrolowala ujście Wisty Europa zachodnia zaczela gwałtownie potrzebować zboża. Tym samym, z roku na rok Polska stawała się spichlerzem Europy, budując przy tym swoją potęgę polityczną. 1. Na ziemiach polskich folwarki pojawiły się w IV wieku, natomiast na litwie w XV w. z czasem zabudowa folwarczna ewoluowała, aby ostatecznie stać się wielkim gospodarstwem rolno-hodowlanym, nastawionym przede wszystkim na uprawę zboża na wielką skalę. Posiadacze ziemscy wykorzystywali pracę pańszczyźnianą chłopów. 2. Wraz z rosnącym zapotrzebowaniem na żywność, szlachta stopniowo rozszerzała swoje wpływy. • W 1496 r. Jan Olbracht nadat szlachcie przywilej wyłącznego posiadania ziemi i zakaz opuszczania przez chłopa wsi bez zgody swojego pana. • W 1520 r. Zygmunt stary umożliwił szlachcie ostateczne rozstrzyganie sporów w sprawach chłopskich. szlachta miała też możliwość ustalania wysokości pańszczyzny. 3. Chłopi w Rzeczpospolitej Obojga Narodów stanowili ok. 80 proc. mieszkańców i podobnie jak w innych warstwach społecznych istniało wśród nich duże zróżnicowanie. PEŁNOROLNI KMIECIE - posiadali najczęściej jednotanowe gospodarstwa (1 tan, tzw. mały około 17 ha).), za których pańszczyznę odrabiali wynajęci parobkowie. ZAGRODNICY, Kłórzy czasami nazywani ogrodnikami, stanowili drugą co do wielkości ро Kmieciach gruper mieszkańców wsi Nazwa wywodzi się stąd, iż posiadali zagrodę (chata z małym podwórkiem i zabudowaniami gospodarczymi), mogli również posiadać ogród i mały skrawek pola....
Pobierz aplikację
Jego wielkość nie była duża, najwyżej kilka mórg (Imorga=0,55 hektara). PELNOROLNI KMIECIE- posiadali najczęściej jednolanowe gospodarstwa (1 tan, tzw. mały około 17 ha).), za których pańszczyz ne odrabiali wynajeci parobkowie. ZAGRODNICY, którzy czasami nazywani ogrodnikami, stanowili drugą Kmieciach grupe mieszkańców wsi co do wielkości po KOMORNICY nie posiadali nawet własnych chalup i zamieszkiwali w domach bogatszych gospodarzy. Komornicy za mieszkanie odplacali pracą, lub oddawali część zarobku. Komornicy byli zwolnieni od opłat na rzecz pana, mogli być wykorzystywani do prac w folwarku. FORNALE byli najniżej sytuowani, podejmowali się sezonowo najemnych prac. MŁYNARZE zaliczani do mieszkańców wsi, byli grupą bardziej zamożnych chłopów. Nazwa wywodzi się stąd, iż posiadali zagrode (chata z małym podwórkiem i zabudowaniami gospodarczymi), mogli również posiadać ogród i maty skrawek pola. Jego wielkość nie była duża, najwyżej kilka mórg (1 morga=0,55 hektara). Trudno ich czasem odróżnić od komorników (granica między tymi kategoriami ludności jest bardzo płynna). Dużo czasu poświęcali na przemieszczanie się i poszukiwanie pracy (szczególnie w miastach). Budzito to niezadowolenie szlachty, której ciągle brakowało rak do pracy w folwarku. Próbowała zabronić przyjmowania ich do pracy w miastach, a także wysoko opodatkować. CHAŁUPNICY - chłopi bez rolni posiadający dom lub w nim mieszkający niekoniecznie na state, nieposiadający ziemi lub jedynie maty ogród i obejście. zwykle zobowiązany odrabiać pańszczyznę. KOMORNICY nie posiadali nawet własnych chatup i zamieszkiwali w domach bogatszych gospodarzy Komornicy za mieszkanie odplacali pracą, lub oddawali cześć zarobku. Komornicy byli zwolnieni od oplat na rzecz pana, mogli być wykorzystywani do prac w folwarku. Wyróżnić można: MŁYNARZY ZAKUPNYCH, którzy posiadali młyn i bez spłaty przez pana określonej sumy, nie mogli zostać z niego usunięci. Druga grupe stanowili MŁYNARZE DOROCZNI, pracujący w młynie pańskim. Za swoją pracę młynarz otrzymywał 4-5% ilości ziarna, które mielit. zatrzymywał również plewy i otreby miał jednak obowiązek wypasu na nich pańskich wieprzy. KARCZMARZE - mieszkali w karczmach, które znajdowały się w dużej ilości wsi, przy czym ich rozpowszechnienie nastąpito dopiero w XVII w. Od końca XVI właściciele folwarków narzucali karczmarzom sprzedaż piwa produkowanego w folwarku. Rzemieślnicy w swoich skromnych warsztatach wykonywali drobne naprawy sprzętu rolniczego, ubiorów itd. Pewne grupy rzemieślników mieszkających na wsi mogły produkować na potrzeby miasta. Często wśród rzemieślników wiejskich można było spotkać: kowali, garncarzy, sukienników, cieśli. W XVI wieku dwór szlachecki starał sie posiadać grupę własnych rzemieślników, bardzo przydatnych w folwarku. 4. W XVI wieku wykształcity się dwa typy folwarków: nastawione na eksport zboża chlebowego (głównie ziemie położone wzdłuż wisty oraz na Litwie); nastawione na lokalny zbyt produktów rolnych łącznie ze zwierzętami hodowlanymi (Wielkopolska i śląsk). RZEMIEŚLNICY wywodzili się często z małozamożnych warstw ludności wiejskiej zagrodników, chatupników. 5. Na przełomie XVII i XVIII wieku doszło do kryzysu gospodarki folwarcznej, wywołanej sytuacją polityczną państwa i spadkiem cen produktów rolnych. Na szlachcicu ciążył obowiązek naprawienia chłopskiej chaty (gdy np. zniszczyła go burza) i dbałość o zdrowie mieszkańców folwarku. Gdy pan okazywał się okrutny bądź wymagający, chłop po prostu uciekał do innej wsi, gdzie czekały go lepsze warunki pracy uciekano też do miast bądź na wschód, gdzie chłopi otrzymywali często wolniz ne czyli zwolnienie od obciążeń feudalny na dany okres. Orka na ukrainie - obraz Leona Wyczółkowskiego. Powiększał się niedobór sity roboczej. Wynędzniali chłopi pracowali niedbale. Powszechne stało się z biegostwo, spadło pogłowie zwierząt hodowlanych i plony zbóż. Do tego doszedł kryzys monetarny i zmniejszenie popytu na polskie zboże w krajach Europy. Ciągle wojny i zniszczenia kraju pogrążały koniunkture gospodarczą. Właściciele folwarków zaczęli poszukiwać nowych źródeł dochodu, zamieniano pańszczyznę na czynsz.
Historia /
Folwark szlachecki
Dominika Lewandowska
5 Followers
krótka notatka
35
353
Społeczeństwo państwa Jagiellonów w XVI w.
Notatka z historii rozszerzonej
18
338
Społeczeństwo państwa Jagiellonów w XVI w
Notatki zrobione są na podstawie podręcznika „Zrozumieć przeszłość” Nowa Era Zakres rozszerzony.
17
318
Średniowieczne miasto i wieś
Notatka z lekcji: Średniowieczne miasto i wieś
26
291
Średniowieczna wieś (WSiP kl 5)
Pańszczyzna czynsz dziesięcina pług zakładanie nowych wsi osadnictwo Ława wiejska sąd stany: duchowny rycerze chłopi
48
552
Średniowieczne miasto i wieś (NE kl 5)
gród, rzemieślnik Osady rzemieślników Osady targowe (kupieckie) kupcy lokacja zasadźca Dokument lokacyjny wójt Samorząd miejski rada miejska burmistrz ława miejska cech partacz sukno Patrycjusze Pospólstwo Plebs Wolnizna sołtys chłopi Trójpolówka pług
25
202
Średniowieczni mieszczanie i chłopi (GWO kl 5)
Mieszczanie prawa miejskie mury obronne baszty barbakan ratusz rynek patrycjat pospólstwo plebs samorząd rada miejska Czeladnik Majstersztyk Cech Partacz Chłopi czynsz Odrabianie pańszczyzny Dziesięcina Sołtys
Folwark szlachecki W II poł. XV w. Królestwo Polskie wchodziło w swój złoły Wiek. Zwycięska wojna trzynastoletnia z zakonem Krzyżackim spowodowała, że od 1466 r. Polska kontrolowala ujście Wisty Europa zachodnia zaczela gwałtownie potrzebować zboża. Tym samym, z roku na rok Polska stawała się spichlerzem Europy, budując przy tym swoją potęgę polityczną. 1. Na ziemiach polskich folwarki pojawiły się w IV wieku, natomiast na litwie w XV w. z czasem zabudowa folwarczna ewoluowała, aby ostatecznie stać się wielkim gospodarstwem rolno-hodowlanym, nastawionym przede wszystkim na uprawę zboża na wielką skalę. Posiadacze ziemscy wykorzystywali pracę pańszczyźnianą chłopów. 2. Wraz z rosnącym zapotrzebowaniem na żywność, szlachta stopniowo rozszerzała swoje wpływy. • W 1496 r. Jan Olbracht nadat szlachcie przywilej wyłącznego posiadania ziemi i zakaz opuszczania przez chłopa wsi bez zgody swojego pana. • W 1520 r. Zygmunt stary umożliwił szlachcie ostateczne rozstrzyganie sporów w sprawach chłopskich. szlachta miała też możliwość ustalania wysokości pańszczyzny. 3. Chłopi w Rzeczpospolitej Obojga Narodów stanowili ok. 80 proc. mieszkańców i podobnie jak w innych warstwach społecznych istniało wśród nich duże zróżnicowanie. PEŁNOROLNI KMIECIE - posiadali najczęściej jednotanowe gospodarstwa (1 tan, tzw. mały około 17 ha).), za których pańszczyznę odrabiali wynajęci parobkowie. ZAGRODNICY, Kłórzy czasami nazywani ogrodnikami, stanowili drugą co do wielkości ро Kmieciach gruper mieszkańców wsi Nazwa wywodzi się stąd, iż posiadali zagrodę (chata z małym podwórkiem i zabudowaniami gospodarczymi), mogli również posiadać ogród i mały skrawek pola....
Pobierz aplikację
Knowunity
Dziel się wiedzą
Jego wielkość nie była duża, najwyżej kilka mórg (Imorga=0,55 hektara). PELNOROLNI KMIECIE- posiadali najczęściej jednolanowe gospodarstwa (1 tan, tzw. mały około 17 ha).), za których pańszczyz ne odrabiali wynajeci parobkowie. ZAGRODNICY, którzy czasami nazywani ogrodnikami, stanowili drugą Kmieciach grupe mieszkańców wsi co do wielkości po KOMORNICY nie posiadali nawet własnych chalup i zamieszkiwali w domach bogatszych gospodarzy. Komornicy za mieszkanie odplacali pracą, lub oddawali część zarobku. Komornicy byli zwolnieni od opłat na rzecz pana, mogli być wykorzystywani do prac w folwarku. FORNALE byli najniżej sytuowani, podejmowali się sezonowo najemnych prac. MŁYNARZE zaliczani do mieszkańców wsi, byli grupą bardziej zamożnych chłopów. Nazwa wywodzi się stąd, iż posiadali zagrode (chata z małym podwórkiem i zabudowaniami gospodarczymi), mogli również posiadać ogród i maty skrawek pola. Jego wielkość nie była duża, najwyżej kilka mórg (1 morga=0,55 hektara). Trudno ich czasem odróżnić od komorników (granica między tymi kategoriami ludności jest bardzo płynna). Dużo czasu poświęcali na przemieszczanie się i poszukiwanie pracy (szczególnie w miastach). Budzito to niezadowolenie szlachty, której ciągle brakowało rak do pracy w folwarku. Próbowała zabronić przyjmowania ich do pracy w miastach, a także wysoko opodatkować. CHAŁUPNICY - chłopi bez rolni posiadający dom lub w nim mieszkający niekoniecznie na state, nieposiadający ziemi lub jedynie maty ogród i obejście. zwykle zobowiązany odrabiać pańszczyznę. KOMORNICY nie posiadali nawet własnych chatup i zamieszkiwali w domach bogatszych gospodarzy Komornicy za mieszkanie odplacali pracą, lub oddawali cześć zarobku. Komornicy byli zwolnieni od oplat na rzecz pana, mogli być wykorzystywani do prac w folwarku. Wyróżnić można: MŁYNARZY ZAKUPNYCH, którzy posiadali młyn i bez spłaty przez pana określonej sumy, nie mogli zostać z niego usunięci. Druga grupe stanowili MŁYNARZE DOROCZNI, pracujący w młynie pańskim. Za swoją pracę młynarz otrzymywał 4-5% ilości ziarna, które mielit. zatrzymywał również plewy i otreby miał jednak obowiązek wypasu na nich pańskich wieprzy. KARCZMARZE - mieszkali w karczmach, które znajdowały się w dużej ilości wsi, przy czym ich rozpowszechnienie nastąpito dopiero w XVII w. Od końca XVI właściciele folwarków narzucali karczmarzom sprzedaż piwa produkowanego w folwarku. Rzemieślnicy w swoich skromnych warsztatach wykonywali drobne naprawy sprzętu rolniczego, ubiorów itd. Pewne grupy rzemieślników mieszkających na wsi mogły produkować na potrzeby miasta. Często wśród rzemieślników wiejskich można było spotkać: kowali, garncarzy, sukienników, cieśli. W XVI wieku dwór szlachecki starał sie posiadać grupę własnych rzemieślników, bardzo przydatnych w folwarku. 4. W XVI wieku wykształcity się dwa typy folwarków: nastawione na eksport zboża chlebowego (głównie ziemie położone wzdłuż wisty oraz na Litwie); nastawione na lokalny zbyt produktów rolnych łącznie ze zwierzętami hodowlanymi (Wielkopolska i śląsk). RZEMIEŚLNICY wywodzili się często z małozamożnych warstw ludności wiejskiej zagrodników, chatupników. 5. Na przełomie XVII i XVIII wieku doszło do kryzysu gospodarki folwarcznej, wywołanej sytuacją polityczną państwa i spadkiem cen produktów rolnych. Na szlachcicu ciążył obowiązek naprawienia chłopskiej chaty (gdy np. zniszczyła go burza) i dbałość o zdrowie mieszkańców folwarku. Gdy pan okazywał się okrutny bądź wymagający, chłop po prostu uciekał do innej wsi, gdzie czekały go lepsze warunki pracy uciekano też do miast bądź na wschód, gdzie chłopi otrzymywali często wolniz ne czyli zwolnienie od obciążeń feudalny na dany okres. Orka na ukrainie - obraz Leona Wyczółkowskiego. Powiększał się niedobór sity roboczej. Wynędzniali chłopi pracowali niedbale. Powszechne stało się z biegostwo, spadło pogłowie zwierząt hodowlanych i plony zbóż. Do tego doszedł kryzys monetarny i zmniejszenie popytu na polskie zboże w krajach Europy. Ciągle wojny i zniszczenia kraju pogrążały koniunkture gospodarczą. Właściciele folwarków zaczęli poszukiwać nowych źródeł dochodu, zamieniano pańszczyznę na czynsz.