Główne nurty polityczne w Europie i rozwój świadomości narodowej
Nowoczesna świadomość narodowa rozwinęła się w czasie rewolucji francuskiej i epoki napoleońskiej. Narody zaczęły domagać się niepodległości lub zjednoczenia w ramach państw narodowych. Dla Włochów kluczowe było Królestwo Włoch utworzone przez Napoleona, dla Niemców wspólna walka przeciwko Napoleonowi, a dla Polaków okres napoleoński pokazał, że upadek państwa nie oznacza zagłady narodu.
Liberalizm to ideologia stawiająca wolność jako najwyższą wartość. Liberałowie domagali się konstytucji gwarantujących równość wobec prawa, wolność prasy, słowa i wyznania. Wierzyli w ograniczoną rolę państwa i popierali swobodę działalności gospodarczej. W przeciwieństwie do nich, demokraci stawiali dobro ogółu ponad jednostką.
Na rzecz przemian działały także tajne organizacje, jak włoscy karbonariusze dążący do zjednoczenia Włoch. Giuseppe Mazzini, założyciel Młodych Włoch i Młodej Europy, promował braterstwo ludów w walce o wolność i wizję Europy jako federacji republik.
💡 Warto zapamiętać: XIX-wieczne ideologie polityczne powstały w odpowiedzi na konkretne problemy społeczne i polityczne - liberalizm walczył z absolutyzmem, socjalizm z nierównościami społecznymi, a konserwatyzm bronił tradycyjnych wartości.
Socjalizm i komunizm skupiały się na walce z nierównościami społecznymi. Socjaliści dążyli do sprawiedliwości społecznej i poprawy warunków życia robotników. Marks i Engels stworzyli teorię walki klas, twierdząc, że historia to nieustanny konflikt między klasami dominującymi a uciskanymi, który w warunkach kapitalizmu przejawia się jako konflikt między burżuazją a proletariatem.