Sparta i Ateny - dwa światy starożytnej Grecji
Sparta to państwo wojowników, gdzie wszystko podporządkowane było sile militarnej. Społeczeństwo spartańskie było podzielone na trzy grupy: Spartiatów (10 tys. pełnoprawnych obywateli), Periojków (40 tys. wolnych ludzi zajmujących się handlem) oraz Helotów (100 tys. zniewolonych mieszkańców).
Wychowanie w Sparcie, zwane agoge, miało jeden cel - stworzyć idealnego żołnierza. W wieku 7 lat chłopcy byli zabierani od rodzin i poddawani surowemu szkoleniu - chodzili bez butów, uczyli się walki, znoszenia bólu i posłuszeństwa. Dopiero po 30. roku życia Spartiata otrzymywał ziemię wraz z helotami.
Ustrój polityczny Sparty był oligarchiczny. Składał się z dwóch królów (dowódców w czasie wojny), pięciu eforów (organizowali głosowania), Geruzji (Rady Starszych złożonej z 28 mężczyzn po 60. roku życia) oraz Zgromadzenia Ludowego (Apelli). Sparta słynęła z lakonicznych wypowiedzi i zasady: "Wróć z tarczą lub na tarczy".
Ciekawostka: Największa potęga Sparty przypadła na lata 404-371 p.n.e., ale już wcześniej, w 480 r. p.n.e., Spartanie wsławili się heroiczną obroną w bitwie pod Termopilami.
Ateny z kolei stworzyły pierwszy system demokratyczny. Władzę sprawowali archonci, a najwyższym organem była Eklezja (zgromadzenie obywateli). Kluczowe reformy wprowadzili Klejstenes (podział na 10 fyl, ograniczenie władzy arystokracji) oraz Perykles (powszechny dostęp do urzędów, opłaty za służbę publiczną).
Społeczeństwo ateńskie dzieliło się na obywateli (mężczyźni po 20. roku życia, których rodzice byli obywatelami), metojków (cudzoziemców) oraz niewolników. Ciekawym zwyczajem był ostracyzm - głosowanie na ceramicznych skorupkach za wygnaniem niepożądanej osoby na 10 lat.