Podział i periodyzacja historii

Historia jako nauka może być podzielona według różnych kryteriów:

1. Przedmiotu badań, np. historia polityczna, muzyki, idei.
2. Badanego obszaru, np. historia powszechna Europy, Polski.
3. Okresu, np. średniowiecze, okres rozbiorów.

Periodyzacja dziejów to podział chronologiczny na epoki historyczne:

1. Starożytność $od powstania pierwszych cywilizacji do 476 r.$
2. Średniowiecze $476 r. do 1492 r.$
3. Nowożytność $1492 r. - XVIII w.$
4. Długi wiek XIX $1789 r. - 1918 r.$
5. Krótki wiek XX $1918 r. - 1989 r.$
6. Współczesność $od 1989 r.$

Definition: Chronologia $gr. chronos - czas, logos - nauka$ porządkuje narrację historyczną, umożliwia dostrzeganie związków przyczynowo-skutkowych oraz nadaje znaczenie pojedynczym zdarzeniom i całym procesom historycznym.

W datowaniu dominuje sposób liczenia czasu od narodzin Chrystusa, ale istnieją też inne systemy:

• Muzułmanie za początek nowej ery przyjęli opuszczenie Mekki przez Mahometa w 622 r. n.e.
• Żydzi liczą czas od stworzenia świata przez Boga, czyli 3761 lat przed urodzeniem Chrystusa.
• Rzymianie liczyli czas od założenia Rzymu w 753 r. p.n.e.

Example: Metoda datowania izotopowego polega na badaniu rozpadu radioaktywnych izotopów w materiałach organicznych, co pozwala określić ich wiek.

Źródła historyczne i ich analiza

Źródła historyczne są kluczowe dla badań historycznych i można je podzielić na:

1. Materialne: Bezpośrednie: narzędzia, broń, odzież Pośrednie: źródła pisane $np. roczniki, kroniki$ i normatywne pisane $np. konstytucje, prawa$
2. Niematerialne: Legendy, obyczaje, tańce, pieśni

Źródła można również podzielić na adresowane $np. kroniki sławiące monarchę, inskrypcje nagrobne$ i nieadresowane $np. księgi meldunkowe, spisy ludności$.

Highlight: Problemem rekonstrukcji przeszłości może być mała ilość i niedostateczna różnorodność źródeł historycznych.

Nauki pomocnicze historii to zespół dyscyplin, które mają fundamentalne znaczenie w pracy ze źródłami historycznymi. Pomagają one w krytycznej analizie źródeł, która obejmuje:

1. Krytyczną analizę zewnętrzną: dotyczy strony materialnej i ma na celu ustalenie autentyczności źródła.
2. Krytykę wewnętrzną: analizuje stopień wiarygodności źródła, badając zgodność zawartych w nim informacji z innymi źródłami lub istniejącą wiedzą naukową.

Quote: "Historyk musi znać aktualny stan badań historycznych, zapoznać się z sylwetkami autora i adresata, ich związkami z opisywanymi wydarzeniami, celem powstania źródła."

Ważne jest, aby historyk potrafił oddzielić fakty od opinii podczas analizy źródeł historycznych. To kluczowa umiejętność w pracy badawczej i interpretacji przeszłości.

Vocabulary: Narracja w historii to sposób przedstawiania i interpretowania wydarzeń historycznych, który może różnić się w zależności od perspektywy i metodologii badacza.

Historia jako nauka

Historia to fascynująca dziedzina nauki, która bada i opisuje działania ludzi w przeszłości oraz wytworzoną przez nich kulturę materialną i duchową. Termin "historia" pochodzi z języka greckiego i oznacza badanie, dochodzenie do wiedzy.

Highlight: Po raz pierwszy słowa "historia" użył w 450 r. p.n.e. grecki uczony Herodot z Halikarnasu dla określenia swojego dzieła "Dzieje".

Mówimy o czasach historycznych od momentu powstania pisma i pisanych świadectw życia ludzi. Natomiast prehistoria jest poznawana za pomocą metod archeologicznych i rozpoczyna się około 2-2,5 miliona lat temu, gdy człowiek zaczął posługiwać się kamiennymi narzędziami.

Vocabulary: Archeologia to nauka badająca materialne pozostałości działalności ludzkich przodków pod ziemią.

Kultura, będąca przedmiotem badań historycznych, dzieli się na materialną i duchową:

1. Kultura materialna obejmuje ogół materialnych wytworów ludzkich tworzących dorobek danej społeczności, np. biżuteria.
2. Kultura duchowa to niematerialne wytwory danej społeczności, np. język, wiara, obyczaje.

Definition: Historiografia $gr. historia - historia i grapho - piszę$ to piśmiennictwo historyczne, obejmujące dzieła powstałe przed wiekami, jak i prace będące rezultatem badań współczesnych historyków.