Ideologie społeczno-polityczne XIX wieku
W XIX wieku Europa przeszła przez rewolucję przemysłową i społeczną, co doprowadziło do powstania pięciu głównych ideologii politycznych. Każda z nich miała swoją wizję idealnego społeczeństwa i sposoby na rozwiązanie problemów tamtej epoki.
Konserwatyzm reprezentowali myśliciele jak Joseph de Maistre, Edmund Burke czy Adam Jerzy Czartoryski. Chcieli zachować tradycyjne monarchie, rozwijać społeczeństwo ewolucyjnie (nie rewolucyjnie) i utrzymać sprawdzone instytucje. To była odpowiedź na chaos rewolucji francuskiej.
Liberalizm z przedstawicielami takimi jak Benjamin Constant czy John Stuart Mill stawiał na wolność jednostki jako podstawową wartość. Postulowali monarchię konstytucyjną z podziałem władzy, równość wobec prawa i prawo narodu do wyboru władzy.
Socjalizm Saint−Simon,Fourier,Owen chciał poprawić sytuację robotników przez tworzenie wspólnot, wspólne wychowywanie dzieci i zerwanie z tradycyjnym modelem społecznym. Większość wierzyła w pokojowe reformy - wyjątkiem był rewolucjonista Blanqui.
Anarchizm Pierre'a Josepha Proudhona dążył do likwidacji państwa jako instytucji stosującej przemoc. Problemy miały rozwiązywać samorządy i wspólnoty sąsiedzkie, bez policji, wojska i pieniędzy.
Komunizm Karola Marksa i Fryderyka Engelsa zakładał rewolucję społeczną robotników, obalenie klas posiadających, upaństwowienie gospodarki i kontrolę państwa nad związkami wyznaniowymi.
💡 Pamiętaj: Te ideologie nie zniknęły z XIX wiekiem - ich wpływ widać w dzisiejszej polityce na całym świecie!