Ustrój Królestwa Polskiego według Konstytucji z 1815 roku
Konstytucja Królestwa Polskiego 1815 ustanawiała monarchię konstytucyjną z silną pozycją króla. Dokument ten określał strukturę władzy i kompetencje poszczególnych organów państwowych w Królestwie Polskim 1815-1830.
Władza królewska
Król, wywodzący się z dynastii Romanowów, posiadał szerokie uprawnienia. Każdy car Rosji był jednocześnie królem Polski. Do jego kompetencji należały:
- Prowadzenie polityki zagranicznej
- Mianowanie wyższych urzędników, sędziów i senatorów
- Wyłączne prawo inicjatywy ustawodawczej
- Prawo zmiany konstytucji
- Zwoływanie i zamykanie obrad sejmu
- Prawo weta wobec ustaw uchwalanych przez parlament
Highlight: Król posiadał kluczową rolę w systemie władzy, łącząc funkcje głowy państwa i zwierzchnika władzy wykonawczej.
Namiestnik królewski
Namiestnik, mianowany przez króla, pełnił istotną funkcję w strukturze władzy. Jego kompetencje obejmowały:
- Zastępowanie monarchy podczas jego nieobecności w kraju
- Przewodniczenie Radzie Stanu i Radzie Administracyjnej
Definition: Namiestnik był przedstawicielem króla w Królestwie Polskim, pełniącym funkcje wykonawcze w jego imieniu.
Organy władzy wykonawczej i ustawodawczej
Władza wykonawcza w Królestwie Polskim była sprawowana przez:
-
Radę Stanu, składającą się z:
- Zgromadzenia Ogólnego (członkowie Rady Administracyjnej i osoby mianowane przez króla)
- Rady Administracyjnej (5 ministrów i osoby mianowane przez króla)
-
Sejm, który był organem dwuizbowym:
- Izba Poselska (77 posłów wybieranych przez szlachtę, 51 deputowanych wybieranych przez nieszlachtę)
- Senat (64 senatorów mianowanych przez króla)
Vocabulary: Cenzus wyborczy - ograniczenie prawa wyborczego ze względu na majątek, wykształcenie lub pochodzenie.
Sejm był zwoływany co 2 lata i posiadał następujące kompetencje:
- Sprawowanie władzy ustawodawczej wraz z królem
- Przyjmowanie budżetu państwa
- Kontrolowanie administracji państwowej
- Sąd sejmowy pełniący funkcje sądu najwyższego
Example: Wybory do Izby Poselskiej odbywały się na sejmikach (dla szlachty) i zgromadzeniach gminnych (dla nieszlachty, np. duchownych czy bogatszych mieszczan).
Ustrój Królestwa Polskiego w latach 1815-30 był zatem oparty na zasadach monarchii konstytucyjnej, z silną pozycją króla i ograniczoną rolą parlamentu. Konstytucja Królestwa Polskiego z 1815 roku, będąca jedną z konstytucji oktrojowanych w Polsce, stanowiła podstawę prawną funkcjonowania państwa w tym okresie.
