kolonializm XIX ekspansja kolonialna

Alternatywny zapis:

i militarnym. ekonomiczne potrzeba zdobywania nowych ziem, bogactw naturalnych i rynków zbytu dla towarów .dążenie do opanowania szlaków. handlowych konieczność pozyskiwania taniej siły roboczej polityka kolonialna kompanii handlowych, plantatorów i przemysłowców konieczność zdobycia dochodów. dla metropolii prowadzących rywalizację w Europie KONGRES BERLIŃSKI 1884/1885 - zwołano go, aby wyścig o kolonie nie przerodził się w wojnę między mocarstwami. Jego celem było wyznaczenie granic między afrykańskimi koloniami państw europejskich. Nie liczono się przy tym z wolą ludów tubylczych. Zdarzało się, że terytorium jednego plemienia dzielono między posiadłości różnych państw lub nakazywano skłóconym i walczącym z sobą ludem żyć w granicach jednej kolonii, Sztucznie wyznaczone wówczas granice w większości przetrwały do dziś i są przyczyną wielu konfliktów oraz wojen domowych i wojen między państwami afrykańskimi. . . POSIADŁOŚCI KOLONIALNE FRANCJI drugie pod względem obszaru imperium kolonialne zbudowali w XIX w. Francuzi już w 1830 r. rozpoczęli podbój Algierii w ciągu następnych dekad opanowali obszary Afryki Północno-Zachodniej, m.in. Maroko, Tunezję i Senegal, a na południu Madagaskar Francuzi rywalizowali z Wielka Brytanią w wyścigu o opanowanie dorzecza Nilu KONFLIKT O FASZODE - w 1898 r. dwie przybywające z różnych kierunków ekspedycje - francuska i brytyjska - znalazły się w okolicy fortu, Faszoda. Sytuacja groziła konfliktem zbrojnym, lecz Francuzi, pozbawieni nadziei na wsparcie innych państw uczestniczących-w "rozdrapywaniu Afryki", ustąpili. W następnym roku oba państwa podpisały konwencję o wyznaczeniu granicy wpływów pomiędzy rzekami Kongo i Nil na północny zachód od środkowego biegu Konga rozpościerała się. Francuska Afryka Równikowa na kontynencie azjatyckim Francja zajęła Indochiny (Wietnam, Laos i Kambodżę) na Pacyfiku zajęła Nowa Kaledonię wzięła też udział w opanowywaniu poszczególnych prowincji Chin Posiadłości kolonialne Włoch - podbiły część Somalii, Erytree i Libię u schyłku XIX w. Wielka Brytania tworzyła największe imperium kolonialne kontrolowała aż 40% kuli ziemskiej jej posiadłości rozciągały się na wszystkich kontynentach najważniejszą brytyjską posiadłością były Indíe, zwane Perłą Korony Brytyjskiej POWSTANIE SIPAJÓW (określano tak hinduskich żołnierzy w służbie brytyjskiej)- wybuchło w Indiach w latach 1857-1859. Ten masowy bunt został krwawo stłumiony przez Brytyjczyków. Jego skutkiem było podporządkowanie wszystkich posiadłości bezpośrednio Koronie Brytyjskiej. W 1877 r. Indie zostały ogłoszone cesarstwem, a brytyjska królowa Wiktoria stała się cesarzową. W imieniu.monarchii rządy w. Indiach sprawował brytyjski dostojnik w radzie wicekróla. Starał się on zachować pokojowe relacje z lokalnymi władzami. w Azji, poza Indiami Wielka Brytania posiadała Birmę i Malezję wpływy brytyjskie dominowały w obszarze Zatoki Perskiej do posiadłości brytyjskich należały także Australia i Nowa Zelandia w Afryce uwaga Brytyjczyków skupiła się najpierw na Egipcie - od początku XIX w. francuska spółka akcyjna budowała tam drogę wodną, która miała połączyć Morze Śródziemne z Czerwonym. W 1869 r. oddano do użytku Kanał Sueski, umożliwiający skrócenie drogi z Europy do Azji o ponad 7 tys. km. Dla Wielkiej Brytanii kontrolowanie Egiptu i samego kanału stało się kluczowym zadaniem całej polityki imperialnej. Korzystając z wewnętrznych niepokojów i zadłużenia egipskich władz, premier Disraeli doprowadził do wykupienia przez Wielka Brytanię pakietu kontrolnego akcji kanału, a następnie w 1882 r. Brytyjczycy zajęli Egipt Wielka Brytania posiadała Malte i Aden • POWSTANIE MAHDIEGO 1881-1898 r. - choć formalnie Egipt pozostawał wciąż pod tureckim zwierzchnictwem, stacjonowały w nim brytyjskie wojska, a faktycznym zarządcą kraju był brytyjski konsul generalny. W. Sudanie, należącym wówczas do Egiptu wybuchła rebelia, na której czele stanął muzułmański duchowny, który przyjął tytuł Mahdiego, czyli wysłannika Boga. Z powstańcami początkowo walczyły wojska egipskie, a w 1885 r. do konfliktu włączyła się Wielka Brytania. Mahdyści zostali ostatecznie rozbici w bitwie pod Omdurmanem w 1898 r. • Brytyjczycy opanowali również Kenie, Ugandę i Kraj Przylądkowy kontrolowane przez Brytyjczyków ziemie na północy kontynentu były w latach 80. oddzielone od tých na południu przez niezależne republiki Transwal i Orania, utworzone przez Burów (potomkowie holenderskich kolonistów wypartych z Kraju Przylądkowego) WOJNA BURSKA 1899-1902 r. - gdy doszło do wojny armia brytyjska nie była w stanie zmusić do kapitulacji wybitnych Transwalczyków. Miesiącami prowadzili oni skuteczną wojnę partyzancką. Aby odciąć partyzantów od pomocy ludności cywilnej, władze brytyjskie zaczęły gromadzić ją w specjalnych obozach (wtedy powstała nazwa obóz koncentracyjny). W wyniku złego zarządzania obozami, a także z powodu chorób zakaźnych i niedożywienia, zmarło tam blisko 28 tys. osób, głównie dzieci w kilka lat po kapitulacji Burów Transwal i Orania weszły w skład brytyjskiego Związku Południowej Afryki ANAD (dominium br) STANY ZJEDNOCZONE, MEKSYR DOMINIKANA Jamajk CWATEMAL SALWADOR NIKARAGUA BRYTYJSKIE IMPERIUM KOLONIALNE KOSTARYKA WENEZUELA KOLUMBIA EKWADOR Grenlandia (dun) ARGENTYNA (bol) Gujana 27 40 BRAZYLIA URUGWAJ D B Stany Islandia (dun) Azory (port) TRA HISZPANIA GB AUSTRO FRANCJA WIGKO MAROKO Sierra Leone Nigeria Francuska Afryka Zachodnia POSIADŁOŚCI KOLONIALNE WIELKIEJ BRYTANII W XIX W. Mate Trypoli Nigeria IMPERIL OSMANS OP Egipt Angola Niemieck Afryka Poludniow Zachodnia Sudan Przylądkowy Tranwal Arabia ETIOPIA Buick Niemiecka Afryka Wichodnia PERSIA Somalia Be R Metody zarządzania koloniami METROPOLIE - Francja na poszczególnych szczeblach administracji władze sprawowali tam urzędnicy przysłani z Europy. Generalnie nie przewidywano w tym udziału miejscowej ludności, starano się jej natomiast narzucić francuski język, kulturę, obyczaje i rozwiązania prawne. PROTEKTORATY- Wielka Brytania na kolonialnych obszarach zwykle zachowywali istniejące przed podbojem lokalne struktury polityczne. Wodzowie miejscowych ludów, tworzący niższe szczeble administracji kolonialnej, zbierali podatki na rzecz metropolii i sprawowali, władzę sądowniczą, pobierając za to wynagrodzenie. Miejscowe prawa i obyczaje były przynajmniej częściowo respektowane, a Brytyjczycy nie starali się narzucać ludom pozaeuropejskim swojej kultury i języka. DOMINIA Wielka Brytania status dominium, całkowicie samodzielnego w sprawach wewnętrznych, nadawano obszarom, na których zamieszkiwała znaczna liczba ludności pochodzenia europejskiego - Kanadzie, Australii, Nowej Zelandii czy Związkowi Południowej Afryki. 0 GANISTA S Goa NEPAL Indie CHINY Colon J A Ocean Indyjski KOREA Ku Crou (em) Hongkong Formoza Jap 884 VINDAVE Karoli, (niem) Now (nom) Australia 11901 r. dominium br) liny Tasmani Nowa Zelandia SKUTKI KOLONIALIZMU zanik kultur i lokalnych tradycji wyniszczenie grup ludności, które przeciwne były kolonizacji • rabunkowa eksploatacja zasobów naturalnych zniszczenie środowiska modernizacja gospodarki i struktur krajów Afryki i. Azji.oraz otworzenie ich na kontakty gospodarcze z resztą świata kolonizatorzy zlikwidowali ostatecznie niewolnictwo • dokonano postępu w walce z chorobami tropikalnymi zakładano szkoły, budowano drogi, koleje i porty • dzięki nowoczesnej edukacji w państwach kolonialnych pojawiła się wykształcona warstwa inteligencji