Konfederacja targowicka i wojna w obronie Konstytucji
Nie wszyscy zaakceptowali nowy porządek. Przywódcy stronnictwa hetmańskiego - Stanisław Szczęsny Potocki, Seweryn Rzewuski, Szymon Kossakowski i Franciszek Ksawery Branicki - zwrócili się do carycy Katarzyny II o pomoc. 14 maja 1792 roku zawiązali konfederację targowicką na ukraińskich ziemiach, która stała się symbolem zdrady narodowej.
Wkrótce wybuchła wojna polsko-rosyjska 1792 roku (znana też jako wojna w obronie Konstytucji 3 maja). Armia rosyjska wkroczyła do Rzeczypospolitej, ale Polacy odnieśli kilka zwycięstw. Najbardziej znane bitwy wojny polsko-rosyjskiej 1792 to bitwa pod Zieleńcami (czerwiec) i pod Dubienką (lipiec), obie wygrane przez wojska polskie, którymi dowodził m.in. Tadeusz Kościuszko.
Niestety, mimo tych sukcesów, przewaga Rosjan była zbyt duża. Sytuację pogorszyła zdrada części dowódców, jak Ludwik Wirtemberski. W lipcu sam król przystąpił do targowiczan, mając nadzieję na ocalenie państwa. Skutki Konstytucji 3 maja i wojny o jej obronę były tragiczne - 23 stycznia 1793 roku Rosja i Prusy podpisały traktat rozbiorowy, a na sejmie w Grodnie zatwierdzono sojusz z Rosją, który odebrał Polsce suwerenność.
Warto wiedzieć: Mimo klęski militarnej, ideały Konstytucji 3 maja przetrwały w świadomości narodowej, a dzień jej uchwalenia jest dziś jednym z najważniejszych polskich świąt państwowych.