Ideologie polityczne XIX wieku
XIX wiek był okresem rozwoju różnych ideologii politycznych, które miały ogromny wpływ na kształtowanie się nowoczesnych społeczeństw. Wśród najważniejszych nurtów można wyróżnić komunizm, socjalizm, liberalizm i konserwatyzm.
Komunizm i socjalizm to ideologie dążące do stworzenia sprawiedliwego społeczeństwa opartego na zasadach wspólnoty, równości i racjonalnego zarządzania gospodarką. Głównymi teoretykami komunizmu byli Karol Marks i Fryderyk Engels. Socjalizm utopijny twórcy jak Henri de Saint-Simon, Charles Fourier i Robert Owen postulowali zniesienie własności prywatnej i utworzenie wspólnot opartych na równości wszystkich obywateli.
Definicja: Socjalizm utopijny to ideologia mająca na celu zniesienie własności prywatnej jako źródła wyzysku i zmianę dotychczasowych stosunków społecznych na rzecz wspólnoty majątkowej i równości wszystkich obywateli.
Liberalizm, reprezentowany przez takich myślicieli jak John Locke, Karol Monteskiusz, Adam Smith i John Stuart Mill, kładł nacisk na wolność jednostki, równość wszystkich obywateli oraz swobodę gospodarczą. Liberałowie głosili wolność wobec prawa i swobodę działalności gospodarczej.
Highlight: Liberalizm miał charakter indywidualistyczny i był przeciwstawiany kolektywizmowi.
Konserwatyzm, którego przedstawicielami byli Edmund Burke, Joseph de Maistre i François Chateaubriand, dążył do ochrony tradycyjnych wartości i utrzymania dotychczasowej hierarchii społecznej.
Definicja: Konserwatyzm to doktryna etyczna bazująca na obronie porządku społecznego oraz umocnieniu tradycyjnych wartości.
W XIX wieku rozwinął się również ruch robotniczy. Robotnicy organizowali strajki, aby wymusić na pracodawcach ustępstwa. Żądali podniesienia płac i zwiększenia bezpieczeństwa pracy. Powstały związki zawodowe, które rozpoczęły legalną walkę o prawa robotnicze.
Przykład: Ruch czartystowski w Anglii dążył do wprowadzenia demokratycznych zmian w systemie wyborczym i poprawy sytuacji finansowej robotników.
Warto również wspomnieć o utylitaryzmie, kierunku etycznym propagowanym przez Johna Stuarta Milla, według którego to, co jest pożyteczne, jest dobre.
Vocabulary: Utylitaryzm - kierunek etyki, według którego kryterium słuszności postępowania jest użyteczność jego skutków.
Podsumowując, XIX wiek był okresem ścierania się różnych ideologii politycznych, które miały ogromny wpływ na kształtowanie się nowoczesnych społeczeństw i systemów politycznych.
