Nowe ideologie i ruchy społeczne
Koniec XIX wieku to czas wielkich przemian ustrojowych i społecznych w Europie. Demokratyzacja ustrojowa przekształcała feudalne społeczeństwa w industrialne, odchodząc od absolutyzmu w kierunku idei liberalnych. W różnych krajach powstawały odmienne systemy rządów - od monarchii parlamentarnej w Wielkiej Brytanii po ustrój republikański w USA.
Wraz z industrializacją pojawiły się nowe ideologie reprezentujące interesy robotników. Partie Pracy (od 1900 r.) walczyły o poprawę warunków pracy, jak 8-godzinny dzień pracy czy powszechne ubezpieczenia. Socjaliści podzielili się na dwa nurty: rewizjonistów, dążących do reform na drodze parlamentarnej, oraz rewolucjonistów, żądających radykalnych zmian. Symbolem walki robotniczej stało się Święto Ludzi Pracy (1 maja), upamiętniające krwawe wydarzenia w Chicago z 1886 roku.
W opozycji do ruchów socjalistycznych rozwijały się inne ideologie. Nacjonalizm stawiał naród i tożsamość narodową ponad wszystko inne. Kościół katolicki pod przewodnictwem papieża Leona XIII promował solidaryzm społeczny - współpracę różnych warstw dla dobra ogólnego. Wśród Żydów rozwinął się syjonizm, dążący do utworzenia własnego państwa w Palestynie.
Warto zapamiętać! Walka o prawa kobiet stanowiła ważny element przemian społecznych. Emancypantki walczyły o równouprawnienie kobiet, a sufrażystki skupiały się szczególnie na uzyskaniu praw wyborczych dla kobiet.