Panowanie Kazimierza Jagiellończyka
Okres poprzedzający rządy Kazimierza Jagiellończyka był burzliwy dla Polski i Litwy. Po śmierci Władysława Jagiełły tron polski objął jego 10-letni syn Władysław Warneńczyk, w imieniu którego rządził biskup krakowski Zbigniew Oleśnicki. W tym samym czasie Kazimierz Jagiellończyk został wybrany na księcia Litwy w 1440 roku, co doprowadziło do tymczasowego zerwania unii personalnej między oboma krajami.
Highlight: Kazimierz Jagiellończyk co zrobił dla Polski - początkowo jako wielki książę litewski, a następnie jako król Polski, przyczynił się do ponownego zjednoczenia obu państw unią personalną.
Sytuacja polityczna w Europie Środkowej była skomplikowana. Po śmierci cesarza Zygmunta Luksemburskiego w 1437 roku, trony Węgier i Czech pozostały puste. Władysław Warneńczyk objął tron węgierski w 1440 roku, co doprowadziło do dwuletniej wojny domowej na Węgrzech. Unia polsko-węgierska zakończyła się tragicznie wraz ze śmiercią Władysława w bitwie pod Warną w 1444 roku.
Vocabulary: Unia polsko-węgierska - sojusz polityczny między Królestwem Polskim a Królestwem Węgier, który istniał w latach 1440-1444.
Po śmierci Władysława Warneńczyka w Polsce nastąpił okres bezkrólewia trwający od 1444 do 1447 roku. Kazimierz Jagiellończyk, młodszy brat Władysława, został wybrany na króla Polski. Zgodził się objąć tron dopiero po uznaniu Litwy i Polski za odrębne i równorzędne państwa połączone unią personalną.
Definition: Unia personalna - forma związku między dwoma lub więcej państwami, polegająca na tym, że mają one wspólnego władcę, zachowując odrębność ustrojową i prawną.
Kazimierz Jagiellończyk panował w Polsce od 1447 do 1492 roku. Jego żoną była Elżbieta Rakuszanka, znana jako "Matka Królów" ze względu na to, że wielu jej synów zostało później władcami.
Highlight: Ile dzieci miał Kazimierz Jagiellończyk - choć dokładna liczba nie jest podana w tekście, wiadomo, że miał kilkoro dzieci, z których wielu synów zostało później władcami.
Ważnym wydarzeniem z wcześniejszego okresu był I pokój toruński z 1411 roku, który zakończył wojnę z zakonem krzyżackim. Na mocy tego traktatu Polska odzyskała ziemię dobrzyńską, a Litwa otrzymała Żmudź na czas życia Jagiełły i Witolda.
Example: Kazimierz Jagiellończyk dokonania obejmowały m.in. umocnienie pozycji Polski i Litwy w regionie oraz kontynuację polityki wobec zakonu krzyżackiego.
W państwie krzyżackim po zawarciu pokoju toruńskiego narastały napięcia wewnętrzne. Krzyżacy stosowali represje wobec rycerstwa chełmińskiego i władz niektórych miast pruskich, oskarżając je o brak woli walki podczas bitwy pod Grunwaldem.
Highlight: Związek Jaszczurczy - organizacja szlachty pruskiej powstała pod koniec XIV wieku, która walczyła przeciwko polityce Krzyżaków. Część jej członków w 1411 roku uciekła do Polski, obawiając się prześladowań.
Panowanie Kazimierza Jagiellończyka było okresem istotnych zmian w relacjach polsko-litewskich oraz w polityce wobec zakonu krzyżackiego, co miało długotrwałe konsekwencje dla historii regionu.
