Okupacja sowiecka i zbrodnia katyńska
Sowiecka okupacja miała kilka charakterystycznych cech. Władze prowadziły rusyfikację przez obowiązkową naukę języka rosyjskiego, jednocześnie prowadząc repolonizację przez wydawanie dowodów tożsamości i pobór do Armii Czerwonej. Wprowadzono gospodarkę nakazowo-rozdzielczą i kolektywizację rolnictwa, zwalczano własność prywatną i Kościół. Tysiące Polaków aresztowano i deportowano na Syberię za "służenie państwu polskiemu".
Zbrodnia Katyńska to jedna z najbardziej tragicznych kart w historii okupacji sowieckiej. ZSRR, nie uznając konwencji genewskich, przekazał polskich jeńców wojennych w ręce NKWD. Oficerów osadzono w obozach w Ostaszkowie, Starobielsku i Kozielsku, gdzie próbowano nakłonić ich do kolaboracji. Wobec odmowy, 5 marca 1940 roku wydano rozkaz o rozstrzelaniu polskich oficerów, który wykonano w Katyniu, Piatichatkach i Miednoje.
Postawy wobec sowieckiego okupanta były zróżnicowane. Część mniejszości narodowych współpracowała z komunistami – szczególnie biedniejsza ludność żydowska, podczas gdy żydowska inteligencja zachowywała dystans. Nacjonaliści ukraińscy uznali wkroczenie Sowietów za klęskę swoich planów utworzenia niepodległego państwa. Niektórzy Polacy, jak płk Zygmunt Berling, zdecydowali się na współpracę z NKWD, licząc na utworzenie polskiej armii pod sowieckim dowództwem.
Zapamiętaj! Obie okupacje – niemiecka i sowiecka – mimo różnic w metodach, miały wspólny cel: zniszczenie polskiej państwowości i tożsamości narodowej. Różnice między okupacją niemiecką a sowiecką polegały głównie na sposobie realizacji tej polityki.