POLACY I ZIEMIE POLSKIE W 1. POŁOWIE XIX WIEKU

Alternatywny zapis:

(Tomasz Zan, Adam Mickiewicz), a Uniwersytecie Warszawskim Związek Przyjaciół "Panta Koina" (Ludwik Mauersberger). W 1819 r. w warszawskim środowisku akademickim utworzono Związek Wolnych Polaków (Wiktor Heltman i Tadeusz Krępowiecki), który głosił hasła narodowowyzwoleńcze, pragnęli szerzenia polskości, rozwijana wiedzy. Chcieli podtrzymywania świadomości narodowej i polskiej kultury. 3. Przyczyny powstania listopadowego - represje wobec tajnych związków, - Łamanie przez cara Aleksandra I i jego następców zapisów konstytucji Królestwa Polskiego; - nieregularne zwoływanie sejmów - zwalczanie działalności opozycyjnej, - zniesienie jawności obrad. - odkrycie spisku podchorążych, groźba wysłania wojsk polskich do tłumienia powstania w Belgii. Powstanie wybuchło w nocy z 29 na 30 listopada 1830 r. 4. Bitwy i dowódcy powstania listopadowego Główni Dowódcy po stronie polskiej: Generał Józef Chłopicki - jego celem była ugoda z carem i zakończenie powstania. Car zażądał jednak bezwarunkowej kapitulacji. 18 grudnia 1830 r., kiedy sejm ogłosił powstanie narodowe - Chłopicki podał się do dymisji. Generał Jan Skrzynecki - w 1831 r. został naczelnym wodzem powstania listopadowego, zabrakło mu jednak zdecydowania w dowodzeniu polskim wojskiem. Głowni wodzowie po stronie rosyjskiej: Iwan Dybicz; Iwan Paskiewicz BITWY: Bitwa pod Stoczkiem 14.02.1831: Zwycięstwo Wojsk polskich pod dowództwem Józefa Dwernickiego. Bitwa nie miała większego znaczenia strategicznego, ale podniosła morele Polaków. Bitwa pod Grochowem 25.02.1831: Bitwa formalnie nierozstrzygnięta, faktycznie była zwycięstwem Polaków, ponieważ powstrzymała rosyjski szturm na Warszawę. Wawer / Dębe wielkie 31.03.1831: początek ofensywy zaplanowanej przez Prądzyńskiego, zwycięstwa strony polskiej. Iganie 10.04.1831: spektakularne zwycięstwo wojsk polskich dowodzonych przez Prądzyńskiego, niewykorzystane przez naczelne dowództwo. Ostrołęka 20.05.1831: bitwa przegrana przez stronę polską na skutek nieudolności dowództwa. Część udało się uratować dzięki działaniom dowodzącego artylerią Józefa Bema. Warszawa 6-7.09.1831: Po dwóch dniach walk na przedpolach stolica skapitulowała. Oddziały rosyjskie weszły do miasta, z którego wycofały się resztki wojsk polskich. 5. Skutki Powstania Listopadowego - Wielka Emigracja - kilka tysięcy zostało skazane na karę śmierci i katorgę - zlikwidowano wojsko polskie, a żołnierzy wcielono do armii Rosyjskiej - deportowano w głąb Rosji sieroty po powstańcach - deportowano 50 tys. rodzin szlacheckich - Polska miała zapłacić wysoką kontrybucję i utrzymywać 100 tysięczną armię Rosyjską - wybudowano cytadelę Warszawską 6. Wielka emigracja (ugrupowania, przedstawiciele, poglądy) UGRUPOWANIA WIELKIEJ EUROPY Hotel Lambert DZIAŁACZE Towarzystwo demokratyczne 2. Wiktor Heltman. Polski (TDP) Gromady Ludu Polskiego 1. Jan Nepomucen Janowski; 1. Adam Jerzy Czartoryski; 2. Jan Zamoyski. 1. Stanisław Worcell; 2. Tadeusz Krępowiecki. PROGRAM Powstanie upadło w wyniku egoizmu szlachty i niezdecydowania generalicji; ▪ Przyszła Polska miała odzyskać niepodległość w drodze trój- zaborowego powstania; ▪ ▪ Przyszłym ustrojem Polski Republika Demokratyczna; Chłopi mieli zostać uwłaszczeni bez odszkodowania. Powstanie upadło gdyż zachód nie udzielił pomocy zbrojnej; Polska miała odzyskać niepodległość w drodze ogólnoeuropejskiego Konfliktu; ▪ Przyszłym ustrojem Polski- monarchia Konstytucyjna; Chłopi mieli zostać uwłaszczeni z odszkodowaniem dla byłych właścicieli. Powstanie upadło z winy generałów i szlachty; ▪ Niepodległość Polski chcieli osiągnąć poprzez powstanie w oparciu o szerokie masy społeczeństwa; ▪ Polska miała być o ustroju republikańskim; Głosili zniesienie własności i przywilejów. 7. praca organiczna idea i przedstawiciele -działanie społeczne może być efektywne tylko wtedy, kiedy współpraca pomiędzy jego poszczególnymi częściami układa się harmonijnie i przebiega bez zbędnych zakłóceń. idea: rozwój całego społeczeństwa (społeczno gospodarczy); Postulowano unowocześnienie przemysłu, rolnictwa i handlu. Propagowano rozwój cywilizacyjny. formy: zakładano stowarzyszenia, które miały integrować ludzi. Były to m.in. kółko rolnicze, Towarzystwo Popierania Przemysłu i Handlu. przedstawiciele: Dezydery Chłapowski, Karol Marcinkowski, Aleksander Świętochowski, Bolesław Prus, Henryk Sienkiewicz, Eliza Orzeszkowa. Działania podejmowane w ramach realizacji idei pracy organicznej: - dążenie do rozwoju gospodarczego kraju - rozwój kulturalny społeczeństwa, zwłaszcza chłopów - rozwój edukacji i ułatwienie dostępu do oświaty - rozbudowa przemysłu - podnoszenie poziomu rolnictwa - poprawa dbałość o zdrowie i higienę 8. Rabacja galicyjska -Ruchy chłopskie na terenach zachodniej Galicji w drugiej połowie lutego i wy marcu w 1846 r. mające charakter anty-szlachecki i anty-pańszczyźniany. W swojej pierwszej fazie charakteryzowały się napadami na dwory oraz pogromami ludności ziemiańskiej, urzędników dworskich i rządowych, a także księży. Rabacja sparaliżowała działania powstańców krakowskich. 9. Powstanie krakowskie -była to próba wzniecenia ogólnonarodowego powstania, które miało na celu przywrócić Polsce niepodległość. Wydarzenia powstania krakowskiego rozpoczęły się 18 lutego 1846 roku a zakończyły 4 marca 1846 roku. Powstanie zakończyło się klęską Polaków i wcieleniem Wolnego Miasta Kraków do Austrii. Program manifestu w powstaniu krakowskim: - uwłaszczenie chłopów bez odszkodowania - zniesienie przywilejów stanowych oraz pańszczyzny - nadanie ziem powstańcom - równe prawa dla wszystkich obywateli - powstanie niepodległego państwa 10. Udział Polaków w wiośnie ludów (seria zrywów rewolucyjno-narodowych) Udział Polaków w Wiośnie Ludów był związany z walką o ich wolność oraz wolność innych narodów. Przyczyny: - wpływ wiosny ludów w Europie Zachodniej - polityka germanizacyjna, antypolskie represje - większa świadomość narodowa uwłaszczenia chłopów Idee wolnościowe Polaków były zbliżone z europejskimi. Skutki: uwłaszczono chłopów, wzrosła świadomość narodowa, przyznano prawa polityczne posłom. Wiosna Ludów na ziemiach polskich objęła zabór pruski i austriacki. W Galicji największe wystąpienia wybuchły w Krakowie i we Lwowie. W Wielkopolsce doszło do nieudanego powstania, którym kierował Ludwik Mierosławski. Dowódcy/biorący udział: -Ludwik Mierosławski -Adam Mickiewicz -Henryk Dembiński -Franciszek Schnajde 11. Kultura Polaków i ich dzieła -Piotr Michałowski - malarstwo - np. ,,Samosierra" -Ignacy Kraszewski - historyk / autor - np. ,,Starej baśni" -Adam Mickiewicz - ,,Dziady", ,,Konrad Wallenrod", ,,Pan Tadeusz"; -Juliusz Słowacki - ,,Kordian", ,,Balladyna"; -Józef Wybicki - ,,Pieśń Legionów Polskich we Włoszech"; -Zygmunt Krasiński - ,,Nie-Boska komedia"; -Aleksandra Fredro - ,,Zemsta"; -Artur Grottger - malarstwo -Stanisław Kostka Potocki - minister Szkolnictwa 12. Pojęcia: Mesjanizm- pogląd religijny/społeczny, w którym naród Polski staje się Chrystusem narodów. Polska miała zbawić ludzkość i objąć Duchowe przywództwo. Na ziemiach polskich powstał nurt, który upatrywał rolę Mesjasza w Polakach. Poprzez swoje cierpienie pod zaborami Polacy mieli wpłynąć na odnowę moralną pozostałych narodów i zniesienie ucisku. (Polski mesjanizm rozpowszechnił się szczególnie na emigracji po powstaniu listopadowym. Jego najsłynniejszym głosicielem był Adam Mickiewicz.) Inteligencja- nazwa wykształconych, oświeconych, ,,postępowych" grup społecznych. Rodzaj elity, mniejszość. Korzysta ona ze zdobytego wykształcenia a w jej intencji jest poczucie służebności wobec całości społeczeństwa. 13. Reformy Druckiego Lubeckiego Ksawery Drucki - Lubecki - minister skarbu w latach 1821-1830: Doprowadził do zniesienia barier celnych w handlu z Rosją, dzięki czemu szybko rósł eksport polskich towarów na rynek rosyjski, napędzając wzrost gospodarczy w całym Królestwie. Zasługą ministra było uporządkowanie finansów państwa i utworzenie Banku Polskiego, pierwszego polskiego banku centralnego mającego prawo emisji pieniądza i pełniącego funkcję kontrolną nad innymi instytucjami finansowymi. Reformy: - uzyskał zniesienie barier celnych z Rosją; - rozbudował górnictwo i hutnictwo; - wprowadził monopol solny i tytoniowy; - zakładał osady fabryczne w Zgierzu, Ozorkowie i Zduńskiej Woli; - inicjator budowy kanału Augustowskiego; - zapełnił skarb ściągając podatki z wykorzystaniem egzekucji wojskowych; - założył Bank Polski 1828; - powołał towarzystwo kredytowe ziemskie 1825; - przeprowadził rozliczenia finansowe z sąsiadami Polski.