Postanowienia Sejmu Niemego i ich znaczenie

Sejm niemy postanowienia miały kluczowe znaczenie dla funkcjonowania Rzeczypospolitej w XVIII wieku. Zgodnie z ustaleniami z 1717 roku, wprowadzono szereg istotnych zmian:

1. Powołanie stałej armii liczącej 24 tys. żołnierzy i ustalenie zasad jej finansowania.
2. Określenie zasad funkcjonowania unii polsko-saskiej oraz uprawnień ministrów saskich i urzędników Rzeczypospolitej.
3. Zakaz wprowadzania saskich wojsk na terytorium Rzeczypospolitej.
4. Ograniczenie uprawnień hetmanów i sejmików.
5. Zmniejszenie praw politycznych innowierców i zakaz wznoszenia przez nich nowych świątyń.

Highlight: Znaczenie sejmu niemego polegało na próbie ustabilizowania sytuacji wewnętrznej kraju i ograniczenia wpływów obcych mocarstw.

Skutki sejmu niemego były dalekosiężne i wpłynęły na kształt ustrojowy Rzeczypospolitej. Ograniczenie władzy hetmanów i sejmików miało na celu wzmocnienie pozycji króla, jednak w praktyce przyczyniło się do dalszego osłabienia państwa.

Example: Zakaz wprowadzania saskich wojsk miał chronić suwerenność Rzeczypospolitej, ale jednocześnie ograniczał możliwości obrony kraju.

1717 rok co się wydarzyło to nie tylko Sejm Niemy, ale także początek okresu względnej stabilizacji, który jednak nie przyniósł oczekiwanych reform i modernizacji państwa.

Pierwsze reformy Stanisława Augusta Poniatowskiego

Stanisław August Poniatowski - biografia krótka ukazuje go jako ostatniego polskiego monarchę, wywodzącego się z rodziny szlacheckiej blisko spokrewnionej z Czartoryskimi. Objąwszy tron, natychmiast przystąpił do wprowadzania reform mających na celu modernizację kraju.

Reformy Stanisława Augusta Poniatowskiego w punktach obejmowały:

1. Powołanie gabinetu rządowego zajmującego się dyplomacją i armią.
2. Otwarcie mennicy państwowej.
3. Zakładanie manufaktur i pierwszych spółek akcyjnych.
4. Rozbudowę sieci połączeń pocztowych dla poprawy komunikacji.
5. Powołanie w Warszawie komisji dobrego porządku.
6. Przeprowadzenie lustracji królewszczyzn.

Highlight: Reformy stanisławowskie miały na celu unowocześnienie gospodarki, administracji i infrastruktury kraju.

Panowanie Stanisława Augusta Poniatowskiego notatka powinna uwzględniać również jego wkład w rozwój kultury i edukacji. Król był mecenasem sztuki i nauki, przyczynił się do rozwoju literatury, malarstwa, architektury i teatru.

Example: Założenie Szkoły Rycerskiej, elitarnej placówki kształcącej oficerów i urzędników w duchu patriotycznym i oświeceniowym.

Próby reform Rzeczypospolitej w XVIII wieku obejmowały również powołanie Komisji Edukacji Narodowej w 1773 roku, która zarządzała dobrami zlikwidowanego zakonu jezuitów i doprowadziła do unowocześnienia systemu szkolnictwa.

Konfederacja barska i jej znaczenie

Konfederacja barska $1768-1772$ była zbrojnym związkiem szlachty polskiej, zawiązanym w Barze na Podolu. Powstała pod hasłami obrony wiary katolickiej i niepodległości Rzeczypospolitej.

Definition: Konfederacja - prawnie usankcjonowany związek szlachty, zawiązywany w celu realizacji określonych postulatów politycznych.

Na czele konfederacji stanęli Józef Pułaski i biskup Michał Krasiński. Wśród głównych dowódców znalazł się również Kazimierz Pułaski, późniejszy bohater wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych.

Quote: "Nigdy z królami nie będziem w aliansach" - fragment pieśni konfederatów barskich, wyrażający ich sprzeciw wobec polityki króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.

Czasy saskie plusy i minusy uwidoczniły się podczas konfederacji barskiej. Z jednej strony pokazała ona patriotyzm i gotowość do poświęceń części szlachty, z drugiej - ujawniła słabość militarną i polityczną Rzeczypospolitej.

Konfederacja barska zakończyła się klęską, co przyczyniło się do pierwszego rozbioru Polski w 1772 roku. Jednak jej dziedzictwo ideowe miało wpływ na późniejsze powstania narodowe.

Highlight: Konfederacja barska jest często uważana za pierwsze polskie powstanie narodowe, mimo że jej cele były bardziej złożone i nie ograniczały się tylko do walki o niepodległość.

Stronnictwa polityczne Sejmu Wielkiego

Sejm Wielki $1788-1792$ był areną ścierania się różnych koncepcji reform państwa. Główne stronnictwa polityczne to:

1. Stronnictwo królewskie: Dążyło do przeprowadzenia reform wzmacniających państwo za przyzwoleniem Rosji. Chciało wzmocnić pozycję króla jako organu wykonawczego.
2. Stronnictwo patriotyczne: Na czele stał Ignacy Potocki. Dążyło do przeprowadzenia reform w duchu oświeceniowym. Początkowo było niechętne królowi. W programie reform uwzględniało pomoc Prus.

Vocabulary: Stronnictwo - grupa osób połączonych wspólnymi poglądami politycznymi lub interesami.

Rzeczpospolita w dobie unii polsko-saskiej notatka powinna uwzględniać, że mimo różnic, oba stronnictwa dążyły do wzmocnienia państwa i przeprowadzenia niezbędnych reform.

Highlight: Współpraca stronnictwa królewskiego i patriotycznego doprowadziła ostatecznie do uchwalenia Konstytucji 3 maja 1791 roku.

Wymień zmiany wprowadzone przez Sejm niemy a następnie porównaj je z reformami proponowanymi przez stronnictwa Sejmu Wielkiego, aby zrozumieć ewolucję myśli politycznej w XVIII-wiecznej Polsce.

Komisja Edukacji Narodowej i jej znaczenie

Komisja Edukacji Narodowej, powołana w 1773 roku, była pierwszym w Europie ministerstwem oświaty. Jej utworzenie stanowiło jeden z najważniejszych elementów reform Stanisława Augusta Poniatowskiego.

Definition: Komisja Edukacji Narodowej - centralna władza oświatowa powołana przez Sejm Rzeczypospolitej Obojga Narodów 14 października 1773 roku.

Główne zadania i osiągnięcia KEN:

1. Zarządzanie dobrami zlikwidowanego zakonu jezuitów.
2. Unowocześnienie systemu szkolnictwa w Rzeczypospolitej.
3. Wprowadzenie jednolitego programu nauczania.
4. Kształcenie nauczycieli świeckich.
5. Wydawanie podręczników w języku polskim.

Example: KEN wprowadziła do szkół nowe przedmioty, takie jak nauki przyrodnicze, fizykę i chemię, co było rewolucyjne w ówczesnym systemie edukacji.

Czasy saskie notatka powinna uwzględniać, że powołanie KEN było odpowiedzią na kryzys edukacyjny spowodowany kasatą zakonu jezuitów, który do tej pory odpowiadał za większość szkół w Polsce.

Highlight: Działalność Komisji Edukacji Narodowej przyczyniła się do podniesienia poziomu wykształcenia społeczeństwa i rozpowszechnienia idei oświeceniowych w Polsce.

Stanisław August Poniatowski najważniejsze informacje powinny zawierać wzmiankę o jego osobistym zaangażowaniu w sprawy edukacji i kultury, czego wyrazem było m.in. wspieranie działalności KEN.

Skutki Reform i Rozbiory

Reformy spotkały się z silnym oporem zarówno wewnętrznym, jak i zewnętrznym, co doprowadziło do kolejnych rozbiorów Polski.

Highlight: II rozbiór Polski został dokonany przez Rosję i Prusy w 1793 roku.

Quote: "Przewaga sił armii pruskiej oraz rosyjskiej ostatecznie przypieczętowała los Rzeczypospolitej."

Polityka Sasów w Rzeczypospolitej

Rzeczpospolita w czasach saskich doświadczyła znaczącego osłabienia swojej pozycji międzynarodowej. Za panowania Augusta II Mocnego i Augusta III Sasa, Polska stała się przedmiotem, a nie podmiotem polityki międzynarodowej. Państwo polsko-litewskie praktycznie nie prowadziło własnej polityki zagranicznej i było pomijane w ważnych rozmowach pokojowych, nawet gdy konflikty bezpośrednio go dotyczyły.

Highlight: Sąsiednie mocarstwa, szczególnie Rosja, ingerowały wielopłaszczyznowo w życie polityczne Rzeczypospolitej, wpływając na wybór królów i mediując w wewnętrznych konfliktach.

Czasy saskie ciekawostki obejmują fakt, że obce państwa często interweniowały wojskowo w Polsce, a car Rosji pełnił rolę mediatora w sporach między szlachtą a królem. Dbano o to, by sejmy były regularnie zrywane, co paraliżowało funkcjonowanie państwa.

Vocabulary: Unia personalna - związek dwóch lub więcej państw posiadających wspólnego monarchę, przy zachowaniu przez te państwa odrębności prawnej i politycznej.

Ważne wydarzenia z tego okresu to:

• Wojna północna $1700-1721$
• Bitwa pod Połtawą $1709$
• Sejm niemy $1717$

Definition: Sejm niemy - sejm z 1717 roku, który zatwierdził porozumienie między królem a szlachtą, wprowadzając szereg zmian ustrojowych.