Polskie władze na uchodźstwie i relacje ze Związkiem Radzieckim
Polski rząd na uchodźstwie powstał 30 września 1939 roku w Paryżu, z generałem Władysławem Sikorskim jako premierem i Władysławem Raczkiewiczem jako prezydentem. Na mocy tzw. umowy paryskiej prezydent zrzekł się większości uprawnień na rzecz premiera, co wzmocniło pozycję Sikorskiego. Początkowo siedzibą władz było francuskie Angers, później przeniesiono ją do Londynu.
Przełomowym momentem w działalności emigracyjnych władz był układ Sikorski-Majski z 30 lipca 1941 roku. Dzięki niemu przywrócono stosunki dyplomatyczne z ZSRR, uznano nieważność paktu Ribbentrop-Mołotow oraz zaplanowano utworzenie polskiej armii na terytorium sowieckim. Najważniejszym efektem było zwolnienie tysięcy Polaków z sowieckich łagrów i więzień.
Pod dowództwem generała Władysława Andersa zaczęła powstawać Armia Polska w ZSRR. Niepokój wzbudził fakt, że wielu polskich oficerów nie zgłosiło się do punktów werbunkowych – co później okazało się związane z ich wymordowaniem. Ostatecznie armia polska została ewakuowana do Iranu, gdzie rozpoczął się jej szlak wojenny.
Warto zapamiętać! Układ Sikorski-Majski budził kontrowersje wśród części Polaków, ale dzięki niemu tysiące rodaków odzyskało wolność, a z formacji utworzonych w ZSRR powstał później słynny II Korpus Polski.
Dramatyczny zwrot nastąpił 13 kwietnia 1943 roku, kiedy Niemcy ogłosili odnalezienie w Katyniu masowych grobów polskich oficerów, oskarżając o zbrodnię Sowietów. Sikorski nie mógł liczyć na poparcie Brytyjczyków, którym zależało na sojuszu ze Stalinem. W konsekwencji 25 kwietnia 1943 roku ZSRR zerwał stosunki dyplomatyczne z Polską.