Przyczyny i początek potopu szwedzkiego

Wojna szwedzko-polska 1655-1660, znana jako potop szwedzki, była wynikiem skomplikowanej sytuacji politycznej w Europie Środkowej. Przyczyny najazdu szwedzkiego na Rzeczpospolitą były wielorakie:

1. Szwecja dążyła do podporządkowania sobie Rzeczypospolitej, a król Karol X Gustaw chciał przyłączyć Pomorze Gdańskie i Żmudź.
2. Obawa przed wzrostem potęgi Rosji skłaniała Szwecję do działania.
3. Szwecja potrzebowała łupów wojennych dla utrzymania swojej armii.
4. Część polskich magnatów, będących w opozycji do króla, liczyła na odzyskanie utraconych ziem dzięki pomocy szwedzkiej.

Highlight: Kluczową postacią w początkowej fazie konfliktu był Hieronim Radziejowski, który zdradził ojczyznę, przechodząc na stronę Szwedów.

Wojna rozpoczęła się w 1655 roku, gdy armie szwedzkie wkroczyły na ziemie Rzeczypospolitej z Pomorza i Inflant, odnosząc natychmiastowe sukcesy. Hetman wielki litewski Janusz Radziwiłł podpisał układ ze Szwedami, oddając Litwę pod protektorat Karola X Gustawa.

Vocabulary: Potop - termin użyty do opisania tej wojny ze względu na szybkość i skalę szwedzkiego najazdu, porównywanego do biblijnego potopu.

Postępowanie żołnierzy szwedzkich, charakteryzujące się nakładaniem wysokich kontrybucji, rabunkiem dzieł sztuki oraz gwałtami i mordami, doprowadziło do masowego oporu szlachty polskiej i powstawania oddziałów partyzanckich.