Przyczyny powstań kozackich
Powstania kozackie w XVII wieku miały złożone podłoże społeczno-ekonomiczne i religijne. Głównym czynnikiem była postępująca polska kolonizacja Ukrainy, która prowadziła do konfliktów między szlachtą a Kozakami. Magnaci i szlachta otrzymywali ziemie na Ukrainie, nakładając na miejscową ludność, w tym Kozaków, coraz większe obciążenia pańszczyźniane.
Highlight: Ograniczanie rejestru kozackiego było jednym z kluczowych powodów niezadowolenia Kozaków.
Vocabulary: Rejestr kozacki - imienny wykaz żołnierzy kozackich służących Rzeczypospolitej, którzy otrzymywali żołd i byli zwolnieni z powinności pańszczyźnianych.
Istotną rolę odgrywały również różnice religijne. Prawosławni Kozacy uważali się za obrońców swojej wiary i byli niechętni wobec katolicyzmu. Zawarcie unii brzeskiej i rozbudowa kościoła unickiego pogłębiały poczucie zagrożenia wśród Kozaków.
Pierwsze bunty kozackie zaczęły wybuchać już pod koniec XVI wieku. Kolejne powstania, szybko tłumione przez władze Rzeczypospolitej, miały miejsce w latach 30. XVII wieku. W odpowiedzi na te wystąpienia, sejm podjął decyzję o obniżeniu rejestru kozackiego i zezwolił na traktowanie Kozaków jak chłopów pańszczyźnianych.
Wybuch powstania Chmielnickiego
Bezpośrednie przyczyny wybuchu powstania Chmielnickiego w 1648 roku obejmowały:
- Dalsze ograniczanie praw i wolności kozackich.
- Wzrost wymiaru powinności pańszczyźnianych na Ukrainie.
- Niezadowolenie Kozaków z powodu braku zgody sejmu na rozpoczęcie konfliktu z Turcją i włączenie Kozaków do regularnego wojska w 1646 roku.
- Osobisty spór Bohdana Chmielnickiego z polskim szlachcicem, który doprowadził do uzyskania przez Chmielnickiego wsparcia wojskowego od chana krymskiego.
Quote: "Spór Bohdana Chmielnickiego z polskim szlachcicem, otrzymanie wojska od chana krymskiego w celu walki z Rzeczypospolitą."
Te czynniki doprowadziły do wybuchu największego powstania kozackiego, które miało znaczący wpływ na losy Rzeczypospolitej i całego regionu.
