Europa i świat w drugiej połowie XIX wieku
Druga połowa XIX wieku przyniosła szereg znaczących wydarzeń i przemian, które ukształtowały mapę polityczną Europy i świata. Wśród najważniejszych wydarzeń tego okresu należy wymienić wojnę krymską, zjednoczenie Włoch i Niemiec, powstanie monarchii austro-węgierskiej oraz wojnę secesyjną w Stanach Zjednoczonych.
Wojna krymska (1853-1856)
Wojna krymska wybuchła w 1853 roku, a jej głównymi stronami konfliktu były Rosja pod rządami cara Mikołaja I oraz Imperium Osmańskie. Rosja, dążąc do ekspansji na Bałkanach i innych terenach wokół Morza Czarnego, spotkała się z oporem Turcji, którą wsparły Wielka Brytania, Francja, Austria i Królestwo Sardynii.
Highlight: Przełomowym momentem wojny było zdobycie twierdzy Sewastopol oraz śmierć cara Mikołaja I, którego zastąpił Aleksander II.
Nowy car, Aleksander II, podpisał w 1856 roku traktat pokojowy w Paryżu i skupił się na reformach wewnętrznych w Rosji, znanych jako "odwilż" lub "wiosna posewastopolska".
Zjednoczenie Włoch
W połowie XIX wieku we Włoszech nasiliły się ruchy zjednoczeniowe. Kluczową rolę w tym procesie odegrali:
- Camillo Cavour - premier rządu sardyńskiego, dążący do zjednoczenia północnych Włoch pod patronatem króla Sardynii, Wiktora Emanuela II.
- Giuseppe Garibaldi - rewolucjonista, który przyczynił się do przyłączenia południowych Włoch do Królestwa Sardynii poprzez organizację wyprawy "tysiąca czerwonych koszul".
Example: Wyprawa "tysiąca czerwonych koszul" Garibaldiego była kluczowym momentem w procesie zjednoczenia Włoch, przyczyniając się do przyłączenia południowej części kraju do Królestwa Sardynii.
W 1861 roku powstało Królestwo Włoch ze stolicą w Turynie i królem Wiktorem Emanuelem II. Początkowo nie obejmowało ono Wenecji i Rzymu, które zostały przyłączone odpowiednio w 1866 i 1870 roku.
Zjednoczenie Niemiec
Podobnie jak we Włoszech, w państwach niemieckich nasilały się tendencje zjednoczeniowe. O wpływy rywalizowały Austria i Prusy, reprezentujące odmienne koncepcje zjednoczonego królestwa:
- Austria dążyła do utworzenia Wielkich Niemiec z Habsburgami u władzy.
- Prusy optowały za koncepcją Małych Niemiec, bez udziału monarchii Habsburgów.
Quote: Otto von Bismarck, kanclerz Prus, rozpoczął jednoczenie Niemiec "krwią i żelazem".
Kluczowe etapy zjednoczenia Niemiec:
- 1864 - Prusy i Austria odbierają Danii niemieckie tereny.
- 1866 - Prusy pokonują Austrię, pozbawiając ją wpływów w Niemczech.
- 1867 - utworzenie Związku Północnoniemieckiego.
- 1870-1871 - wojna francusko-pruska.
- 18.01.1871 - ogłoszenie powstania II Rzeszy Niemieckiej z cesarzem Wilhelmem I.
Powstanie monarchii austro-węgierskiej
Po utracie wpływów w Niemczech, Habsburgowie musieli stawić czoła żądaniom autonomii ze strony narodów zamieszkujących cesarstwo. W 1867 roku powstało dualistyczne państwo - monarchia austro-węgierska, będąca kompromisem między Austriakami a Węgrami.
Wojna secesyjna w USA
W Stanach Zjednoczonych w XIX wieku ukształtował się system dwupartyjny:
- Demokraci - reprezentujący rolnicze południe, opowiadający się za dużą niezależnością stanów.
- Republikanie - reprezentujący przemysłową północ, popierający silną władzę centralną.
Vocabulary: Abolicjonizm - ruch zwalczający niewolnictwo, który zyskał popularność w północnych stanach USA.
Głównym punktem spornym między północą a południem była kwestia niewolnictwa. Wybór Abrahama Lincolna na prezydenta w 1860 roku doprowadził do secesji stanów południowych i utworzenia Skonfederowanych Stanów Ameryki. W 1861 roku rozpoczęła się wojna secesyjna, która zakończyła się zniesieniem niewolnictwa i umocnieniem Unii.
