Podwójna elekcja i początek wojen ze Szwecją

Po śmierci Stefana Batorego w 1587 roku doszło do podwójnej elekcji w Rzeczypospolitej. Zygmunt III Waza został wybrany na króla Polski, pokonując Maksymiliana Habsburga. To wydarzenie zapoczątkowało serię konfliktów ze Szwecją w XVII wieku.

Highlight: Podwójna elekcja w 1587 roku była kluczowym momentem, który wpłynął na przyszłe relacje Polski ze Szwecją.

W 1594 roku Zygmunt III Waza objął również tron szwedzki, ale został zdetronizowany w 1599 roku z powodu obaw o przywrócenie katolicyzmu w Szwecji. To doprowadziło do przyłączenia Estonii do Rzeczypospolitej w 1600 roku.

Vocabulary: Detronizacja - pozbawienie władcy tronu.

Wojny polsko-szwedzkie w XVII wieku rozpoczęły się w 1600 roku, gdy Szwedzi próbowali opanować Morze Bałtyckie. Konflikt o Inflanty trwał do 1611 roku i zakończył się rozejmem, na mocy którego Polska utrzymała większość Inflant.

Przykład: Bitwa pod Trzcianą w 1629 roku była jednym z najważniejszych starć w wojnach polsko-szwedzkich, gdzie hetman Stanisław Koniecpolski odniósł znaczące zwycięstwo nad siłami Gustawa II Adolfa.

Powstanie Chmielnickiego i jego skutki

Powstanie Chmielnickiego było jednym z najważniejszych wydarzeń w historii Rzeczypospolitej XVII wieku. Wybuchło ono w 1648 roku, po anulacji planów ataku na Turcję przez króla Władysława IV Wazę.

Przyczyny powstania Chmielnickiego obejmowały:

1. Żądania szlachty ukraińskiej dotyczące uznania Ukrainy jako trzeciego narodu Rzeczypospolitej.
2. Dążenie do zwiększenia rejestru kozackiego.
3. Niezadowolenie z polityki polskiej szlachty wobec Kozaków.

Przebieg powstania Chmielnickiego charakteryzował się serią bitew, w których wojska kozackie odniosły znaczące sukcesy:

1. Klęska polskiej armii w bitwach nad Żółtymi Wodami i pod Korsuniem (1648).
2. Ucieczka 30-tysięcznej armii polskiej spod Piławiec (1648).
3. Dotarcie wojsk ukraińskich pod Lwów i Zamość.

Highlight: Gdzie w 1648 r. Kozacy pokonali wojska koronne? Kluczowe zwycięstwa Kozaków miały miejsce nad Żółtymi Wodami i pod Korsuniem.

Skutki powstania Chmielnickiego były dalekosiężne:

1. Ugoda zborowska, która zwiększyła rejestr Kozaków do 40 000 i dała Bohdanowi Chmielnickiemu władzę hetmańską na Ukrainie naddnieprzańskiej.
2. Bitwa pod Beresteczkiem w 1651 roku, gdzie polska armia pokonała wojska kozacko-tatarskie, ale nie wykorzystała zwycięstwa.
3. Ugoda w Perejasławiu w 1654 roku, na mocy której Kozacy poddali Ukrainę carowi moskiewskiemu.

Skutki powstania Chmielnickiego dla Rosji były znaczące, gdyż doprowadziło ono do rozszerzenia wpływów Moskwy na Ukrainę i rozpoczęcia nowego etapu w wojnach polsko-rosyjskich w XVII wieku.

Wielka Smuta i wojny z Moskwą

Okres Wielkiej Smuty w Moskwie (1598-1613) miał znaczący wpływ na relacje polsko-rosyjskie. W tym czasie Polska zaangażowała się w wewnętrzne sprawy Rosji, wspierając różnych pretendentów do tronu carskiego.

Definition: Wielka Smuta - okres kryzysu państwowości rosyjskiej na przełomie XVI i XVII wieku, charakteryzujący się walkami o władzę i interwencjami zewnętrznymi.

Wojny polsko-rosyjskie w XVII wieku rozpoczęły się w 1609 roku. Polska odniosła początkowo sukcesy, zdobywając między innymi Smoleńsk. Jednak oblężona polska załoga w Kremlu ostatecznie się poddała.

Highlight: Zdobycie Smoleńska przez wojska polskie było jednym z największych sukcesów w wojnach z Moskwą.

Konflikt zakończył się rozejmem w 1618 roku, który przyniósł Polsce znaczne zdobycze terytorialne. Michał Romanow został carem Rosji w 1613 roku, co zapoczątkowało nową dynastię.

Quote: "Carem moskiewskim zostaje Michał Romanow (1613)."