Reformy Sejmu Wielkiego i Konstytucja 3 maja
Sejm Wielki, zwołany w 1788 roku, był odpowiedzią na trudną sytuację Polski po I rozbiorze. Jego celem było przeprowadzenie gruntownych reform, które miały wzmocnić państwo i zapobiec dalszemu upadkowi. Obrady trwały cztery lata, do 1792 roku, stąd Sejm ten nazywany jest również Sejmem Czteroletnim.
Highlight: Najważniejsze reformy Sejmu Wielkiego obejmowały zwiększenie liczebności armii, wprowadzenie nowych praw dla miast oraz zmiany w systemie podatkowym.
Wśród najważniejszych reform Sejmu Wielkiego można wymienić:
-
Powiększenie armii z 24 tysięcy do 100 tysięcy żołnierzy, co miało znacząco wzmocnić obronność kraju.
-
Wprowadzenie prawa o miastach, które dawało mieszczanom możliwość otrzymywania tytułów szlacheckich, co było krokiem w kierunku równouprawnienia stanów.
-
Nałożenie podatku na szlachtę i duchowieństwo na utrzymanie armii, co miało zapewnić środki na jej rozbudowę i utrzymanie.
Vocabulary: Liberum veto - prawo pozwalające pojedynczemu posłowi zerwać sejm i unieważnić wszystkie jego uchwały.
Kulminacją prac Sejmu Wielkiego było uchwalenie Konstytucji 3 maja 1791 roku, która wprowadzała fundamentalne zmiany w ustroju Rzeczypospolitej. Do najważniejszych postanowień Konstytucji 3 maja należały:
-
Wprowadzenie dziedziczności tronu, co miało zapobiec chaosowi związanemu z wolną elekcją.
-
Zniesienie liberum veto i wolnej elekcji, co miało usprawnić proces podejmowania decyzji państwowych.
-
Zniesienie podziału na Polskę i Litwę, zastępując go jednolitym państwem - Rzeczpospolitą Polską.
-
Wprowadzenie trójpodziału władzy, co było nowatorskim rozwiązaniem na skalę europejską.
-
Ograniczenie praw szlachty i duchowieństwa, dążąc do większej równości społecznej.
-
Zapewnienie ochrony prawnej dla chłopów, co było pierwszym krokiem w kierunku poprawy ich sytuacji.
Quote: "Wszelka władza społeczności ludzkiej początek swój bierze z woli narodu" - fragment Konstytucji 3 maja 1791 roku.
Skutki Konstytucji 3 maja były dalekosiężne, choć jej obowiązywanie było krótkie. Stanowiła ona symbol dążeń reformatorskich i patriotycznych, inspirując kolejne pokolenia Polaków w walce o niepodległość i nowoczesne państwo.
Example: Jednym z praktycznych skutków Konstytucji 3 maja było powołanie Straży Praw, która pełniła rolę rządu, co było nowatorskim rozwiązaniem w ówczesnej Europie.
Uchwalenie Konstytucji 3 maja było możliwe dzięki współpracy wielu wybitnych postaci epoki oświecenia. Wśród autorów Konstytucji 3 maja wymienia się króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, Ignacego Potockiego, Hugo Kołłątaja i Stanisława Małachowskiego, który pełnił funkcję marszałka sejmu.
Ciekawostka: Konstytucja 3 maja została uchwalona w tajemnicy przed opozycją, w czasie, gdy wielu przeciwników reform było nieobecnych w Warszawie ze względu na przerwę świąteczną.
Reformy Sejmu Wielkiego i Konstytucja 3 maja stanowiły próbę ratowania państwa przed upadkiem. Mimo że nie zdołały zapobiec kolejnym rozbiorom, to stały się symbolem dążeń niepodległościowych i reformatorskich, inspirując kolejne pokolenia Polaków w walce o wolność i nowoczesne państwo.
