Sejm Wielki i Konstytucja 3 maja

Sejm Wielki (1788-1792) był próbą ratowania państwa poprzez gruntowne reformy. Najważniejsze postanowienia to:

• Zniesienie liberum veto
• Likwidacja wolnej elekcji i wprowadzenie monarchii dziedzicznej
• Ustanowienie dwuizbowego sejmu (senat i izba poselska)
• Objęcie chłopów opieką państwa

Definition: Wolna elekcja - system wyboru króla przez szlachtę, który często prowadził do chaosu i ingerencji obcych mocarstw.

Kulminacją reform było uchwalenie Konstytucji 3 maja w 1791 roku, która była pierwszą w Europie i drugą na świecie nowoczesną konstytucją.

Highlight: Konstytucja 3 maja była próbą modernizacji ustroju Rzeczypospolitej i wzmocnienia jej pozycji międzynarodowej.

Niestety, reformy te spotkały się z oporem części szlachty i interwencją sąsiednich mocarstw, co doprowadziło do II rozbioru Polski w 1793 roku.

Quote: "Konstytucja 3 maja była ostatnią wolą i testamentem gasnącej Ojczyzny" - tak określali ją współcześni, podkreślając jej znaczenie dla Polski w XVIII wieku.

Upadek Rzeczypospolitej

Ostatnie lata istnienia Rzeczypospolitej to dramatyczna walka o zachowanie niepodległości. Kluczowe wydarzenia tego okresu to:

1. Insurekcja kościuszkowska (1794) - ostatnia próba ratowania niepodległości zbrojnym powstaniem.
2. Uniwersał połaniecki - dokument wydany przez Tadeusza Kościuszkę, gwarantujący chłopom wolność osobistą i zmniejszenie pańszczyzny.
3. III rozbiór Polski (1795) - ostateczna likwidacja państwa polskiego przez Rosję, Prusy i Austrię.

Example: Uniwersał połaniecki pokazuje, że nawet w obliczu upadku państwa, Polska w XVIII wieku próbowała wprowadzać postępowe reformy społeczne.

Przyczyny rozbiorów Polski można podzielić na wewnętrzne i zewnętrzne:

Wewnętrzne:

• Słaba władza centralna
• Liberum veto paraliżujące sejm
• Wolna elekcja umożliwiająca ingerencję obcych mocarstw
• Niechęć szlachty do reform
• Słaba armia

Zewnętrzne:

• Utrata pozycji międzynarodowej Polski
• Ingerencja sąsiednich mocarstw w sprawy wewnętrzne
• Wojny osłabiające państwo

Highlight: Mimo upadku państwa, dziedzictwo reform i Konstytucji 3 maja stało się fundamentem dla przyszłych pokoleń walczących o niepodległość Polski.

Warto zapamiętać najważniejsze daty z tego okresu:

• 1700-1721: Wielka wojna północna
• 1717: Sejm niemy
• 1764: Elekcja Stanisława Augusta Poniatowskiego
• 1773: Powołanie Komisji Edukacji Narodowej
• 1788-1792: Sejm Wielki
• 1791: Uchwalenie Konstytucji 3 maja
• 1792: I rozbiór Polski
• 1793: II rozbiór Polski
• 1794: Powstanie kościuszkowskie
• 1795: III rozbiór Polski

Vocabulary: Insurekcja - powstanie zbrojne mające na celu wyzwolenie kraju spod obcej władzy.

Mimo tragicznego końca, Polska w XVIII wieku pozostawiła ważne dziedzictwo reform i postępu, które inspirowało kolejne pokolenia w walce o niepodległość i nowoczesne państwo.