Konfederacja targowicka i wojna polsko-rosyjska

Konfederacja targowicka została zawiązana w 1792 roku przez polskich magnatów przeciwnych reformom Sejmu Wielkiego i Konstytucji 3 maja. Konfederaci, działając w porozumieniu z carycą Katarzyną II, oficjalnie ogłosili swój akt w miasteczku Targowica.

Highlight: Przywódcy Konfederacji targowickiej - Stanisław Szczęsny Potocki, Franciszek Ksawery Branicki i Seweryn Rzewuski - do dziś są symbolem zdrady narodowej, co tłumaczy, dlaczego "targowica" jest synonimem zdrady.

Na wezwanie targowiczan, 100-tysięczna armia rosyjska wkroczyła na ziemie Rzeczypospolitej, rozpoczynając wojnę polsko-rosyjską 1792. Mimo zwycięstw Polaków pod dowództwem księcia Józefa Poniatowskiego pod Zieleńcami i Tadeusza Kościuszki pod Dubienką, król Stanisław August Poniatowski, zagrożony przez carycę detronizacją i kolejnym rozbiorem, rozkazał zakończyć walkę i poparł targowiczan.

Example: W czasie wojny polsko-rosyjskiej 1792 król Stanisław August Poniatowski ustanowił Order Virtuti Militari, najwyższe odznaczenie wojskowe w Polsce.

Reformy Sejmu Wielkiego i uchwalenie Konstytucji 3 maja

Sejm Wielki, zwany również Czteroletnim, obradował w Warszawie w latach 1788-1792 pod przewodnictwem marszałka Stanisława Małachowskiego. Był to sejm skonfederowany, co oznaczało, że nie obowiązywało na nim liberum veto, a decyzje podejmowano większością głosów.

Highlight: Reformy Sejmu Wielkiego 1788-92 obejmowały zwiększenie liczebności armii do 100 tysięcy żołnierzy, nałożenie stałych podatków na szlachtę i duchowieństwo oraz ustanowienie prawa o miastach.

Kulminacją prac Sejmu Wielkiego było uchwalenie Konstytucji 3 maja w 1791 roku. Była to pierwsza konstytucja w Europie i druga na świecie, po amerykańskiej.

Definition: Konstytucja 3 maja znosiła wolną elekcję i liberum veto, wprowadzała dziedziczność tronu oraz trójpodział władzy, a także znosiła podział Rzeczypospolitej na Polskę i Litwę.

Przyczyny uchwalenia Konstytucji 3 maja wynikały ze słabnącej pozycji międzynarodowej Rzeczypospolitej i potrzeby reform wewnętrznych. Niestety, skutki jej wprowadzenia okazały się dramatyczne dla Polski, prowadząc do zawiązania konfederacji targowickiej i wybuchu wojny z Rosją.