Reformacja w Polsce i na Litwie

W XVI wieku na ziemiach Polski i Litwy współistniały różne wyznania. Obok dominującego katolicyzmu i prawosławia, obecni byli także wyznawcy islamu (Tatarzy) oraz judaizmu (Żydzi). Reformacja w Polsce i na Litwie przyniosła nowe wyznania protestanckie. Luteranizm zyskał popularność w miastach takich jak Gdańsk i Toruń. Za panowania Zygmunta Augusta wielu szlachciców przeszło na kalwinizm.

Highlight: Polska w XVI wieku była krajem o wyjątkowej tolerancji religijnej, gdzie współistniały różne wyznania chrześcijańskie oraz inne religie.

Example: Luteranizm przyjęło wielu mieszkańców Gdańska, Torunia i innych miast.

Katolicy wobec reformacji

Szlachta polska ceniła sobie wolność wyznania. W latach 60. XVI wieku doszło do rozłamu w Kościele kalwińskim w Polsce, gdy wyodrębniła się grupa arian. Mimo początkowego potępienia protestantów przez księży katolickich, w Polsce i na Litwie panowała tolerancja religijna. Polska zyskała miano "państwa bez stosów", co podkreślało brak prześladowań religijnych.

Quote: "XVI-wieczna Polska była „państwem bez stosów"."

Vocabulary: Arianie - odłam protestantyzmu, który odrzucał wiarę w Trójcę Świętą i potępiał wojny.

Działalność jezuitów

W 1564 roku do Polski przybyli jezuici, którzy odegrali znaczącą rolę w zahamowaniu reformacji. Zakładali kolegia jezuickie, które przyciągały szlachtę, odciągając ją od szkół protestanckich. W drugiej połowie XVI wieku jezuici skutecznie przekonali wielu szlachciców do powrotu na łono Kościoła katolickiego. W rezultacie Polska pozostała krajem w przeważającej części katolickim.

Definition: Kolegia jezuickie - szkoły zakładane przez zakon jezuitów, oferujące wysokiej jakości edukację.

Żydzi w Polsce

Historia Żydów w Polsce XVI wieku jest przykładem zarówno tolerancji, jak i pewnych napięć społecznych. Żydzi przybywali do Polski, uciekając przed prześladowaniami w innych krajach. Od połowy XVI wieku płacili coroczny podatek do kasy państwa. W celu usprawnienia poboru podatków utworzono Sejm Czterech Ziem - własny parlament żydowski.

Mimo względnej tolerancji, dochodziło do konfliktów między Żydami a Polakami. Wynikały one z rywalizacji handlowej, izolacji społeczności żydowskiej oraz rozpowszechniania nieprawdziwych opowieści na temat Żydów.

Highlight: Sejm Czterech Ziem był unikalną instytucją samorządu żydowskiego w Polsce, świadczącą o pewnej autonomii tej społeczności.

Example: Konflikty między Żydami a Polakami wynikały m.in. z rywalizacji handlowej i wzajemnej izolacji społeczności.