Przedmioty

Przedmioty

Więcej

Najważniejsze daty starożytności i początek starożytności - Kiedy i co się wydarzyło?

Zobacz

Najważniejsze daty starożytności i początek starożytności - Kiedy i co się wydarzyło?
user profile picture

Alicja Wrona

@kermitaba_bpiu

·

18 Obserwujących

Obserwuj

Starożytność najważniejsze informacje - Epoka obejmująca rozwój pierwszych cywilizacji i imperiów starożytnego świata, od wynalezienia pisma około 4000 r. p.n.e. do upadku Cesarstwa Zachodniorzymskiego w 476 r. n.e.

• Kluczowe cywilizacje: Mezopotamia, Egipt, Fenicja, Izrael, Persja, Chiny, Grecja, Rzym
• Najważniejsze osiągnięcia: rozwój rolnictwa, pisma, prawa, filozofii, nauki i sztuki
• Przełomowe wydarzenia: powstanie i upadek imperiów, wojny grecko-perskie, podboje Aleksandra Wielkiego, ekspansja Rzymu

27.09.2022

641

PIERWSZE CYWILIZACJE
STAROŻYTNOŚĆ WAŻNE DATY
9000r.pn.e.początek rolnictwa
4000v. p.n.e.- wynalezienie pisma
BABILONIAI ASYRIA
Powstanie Kod

Zobacz

Starożytna Grecja - starożytność najważniejsze informacje

Grecja starożytna odegrała kluczową rolę w rozwoju cywilizacji zachodniej. Oto najważniejsze daty i wydarzenia:

• 2000-1200 r. p.n.e. - kultura minojska na Krecie • 1580-1200 r. p.n.e. - kultura mykeńska w Grecji kontynentalnej • IX-VIII w. p.n.e. - rewolucja hoplitów, wprowadzająca nową taktykę walki • VIII w. p.n.e. - VI w. p.n.e. - Wielka Kolonizacja, zakładanie greckich kolonii w basenie Morza Śródziemnego

Reformy w Atenach: • 621 r. p.n.e. - spisanie praw przez Drakona • 594/593 r. p.n.e. - reformy Solona, wprowadzające timokrację • 508/507 r. p.n.e. - reformy Klejstenesa, kładące podwaliny pod demokrację ateńską

Definition: Timokracja - ustrój polityczny, w którym prawa obywatelskie zależą od majątku.

Wojny grecko-perskie (500-449 r. p.n.e.): • 490 r. p.n.e. - bitwa pod Maratonem • 480 r. p.n.e. - bitwy pod Termopilami i Salaminą • 479 r. p.n.e. - bitwy pod Platejami i Mykale

Rywalizacja o hegemonię w Grecji: • 478-404 r. p.n.e. - hegemonia Aten (Związek Morski) • 404-371 r. p.n.e. - hegemonia Sparty • 371-362 r. p.n.e. - hegemonia Teb

Example: Bitwa pod Termopilami (480 r. p.n.e.) stała się symbolem heroicznego oporu małej grupy wojowników przeciwko przeważającym siłom wroga.

Kultura i sztuka Grecji: • 776 r. p.n.e. - pierwsze igrzyska olimpijskie • 469-322 r. p.n.e. - działalność wielkich filozofów: Sokratesa, Platona i Arystotelesa

Quote: "Wiem, że nic nie wiem" - słynne powiedzenie przypisywane Sokratesowi, podkreślające jego pokorę wobec wiedzy.

PIERWSZE CYWILIZACJE
STAROŻYTNOŚĆ WAŻNE DATY
9000r.pn.e.początek rolnictwa
4000v. p.n.e.- wynalezienie pisma
BABILONIAI ASYRIA
Powstanie Kod

Zobacz

Pierwsze cywilizacje i starożytne cywilizacje chronologicznie

Początek starożytności data to około 4000 r. p.n.e., kiedy wynaleziono pismo. Wcześniej, około 9000 r. p.n.e., rozpoczęło się rolnictwo, co dało podwaliny pod rozwój pierwszych cywilizacji.

Najważniejsze daty starożytności dla pierwszych cywilizacji obejmują:

Mezopotamia: • 1750 r. p.n.e. - powstanie Kodeksu Hammurabiego w Babilonii • 605-562 r. p.n.e. - panowanie Nabuchodonozora II • 539 r. p.n.e. - zdobycie Babilonu przez Persów

Egipt: • 3100 r. p.n.e. - zjednoczenie Górnego i Dolnego Egiptu • 2675-2170 r. p.n.e. - okres Starego Państwa • 1565-1085 r. p.n.e. - okres Nowego Państwa • 332 r. p.n.e. - podbój Egiptu przez Aleksandra Wielkiego

Highlight: Starożytny Egipt był jedną z najdłużej istniejących cywilizacji starożytnych, trwającą ponad 3000 lat.

Fenicja: • 814 r. p.n.e. - założenie Kartaginy

Izrael: • XIII w. p.n.e. - wyjście Izraelitów z Egiptu pod wodzą Mojżesza • 932 r. p.n.e. - podział królestwa na Judę i Izrael • 586 r. p.n.e. - podbój Judy przez Babilończyków

Persja: • 625 r. p.n.e. - zjednoczenie plemion medyjskich

Chiny: • XVIII w. - 1027 r. p.n.e. - panowanie dynastii Shang • 221 r. p.n.e. - zjednoczenie Chin i powstanie cesarstwa

Vocabulary: Dynastia - rodzina panująca, której członkowie dziedziczą władzę z pokolenia na pokolenie.

PIERWSZE CYWILIZACJE
STAROŻYTNOŚĆ WAŻNE DATY
9000r.pn.e.początek rolnictwa
4000v. p.n.e.- wynalezienie pisma
BABILONIAI ASYRIA
Powstanie Kod

Zobacz

Starożytność ramy czasowe i najważniejsze wydarzenia

Starożytność od kiedy do kiedy to okres od około 4000 r. p.n.e. do 476 r. n.e. Kiedy skończyła się starożytność? Przyjmuje się, że koniec starożytności nastąpił wraz z upadkiem Cesarstwa Zachodniorzymskiego w 476 r. n.e.

Cztery najstarsze cywilizacje to:

  1. Mezopotamia (Sumer, Babilonia, Asyria)
  2. Starożytny Egipt
  3. Dolina Indusu
  4. Starożytne Chiny

Kluczowe wydarzenia kształtujące starożytność epoka literacka:

• Wynalezienie pisma (ok. 4000 r. p.n.e.) • Budowa piramid w Egipcie (ok. 2686-2181 r. p.n.e.) • Kodeks Hammurabiego (ok. 1750 r. p.n.e.) • Exodus Izraelitów z Egiptu (XIII w. p.n.e.) • Wojna trojańska (ok. 1200 r. p.n.e.) • Powstanie alfabetu fenickiego (ok. 1050 r. p.n.e.) • Założenie Rzymu (753 r. p.n.e.) • Pierwsze igrzyska olimpijskie (776 r. p.n.e.) • Wojny grecko-perskie (500-449 r. p.n.e.) • Złoty wiek Aten za Peryklesa (461-429 r. p.n.e.) • Podboje Aleksandra Wielkiego (334-323 r. p.n.e.) • Wojny punickie (264-146 r. p.n.e.) • Powstanie Spartakusa (73-71 r. p.n.e.) • Narodziny Jezusa Chrystusa (ok. 4 r. p.n.e.) • Upadek Cesarstwa Zachodniorzymskiego (476 r. n.e.)

Definition: Starożytność epoka literacka charakterystyka - okres w dziejach literatury obejmujący twórczość starożytnych cywilizacji, szczególnie greckiej i rzymskiej, charakteryzujący się rozwojem różnych gatunków literackich, takich jak epos, liryka, dramat i historiografia.

Vocabulary: Starożytność po angielsku to "antiquity" lub "ancient times".

Starożytność notatka polski: Epoka trwająca od wynalezienia pisma do upadku Cesarstwa Zachodniorzymskiego, obejmująca rozwój pierwszych wielkich cywilizacji, imperiów i kultur, które położyły fundamenty pod współczesną cywilizację zachodnią.

PIERWSZE CYWILIZACJE
STAROŻYTNOŚĆ WAŻNE DATY
9000r.pn.e.początek rolnictwa
4000v. p.n.e.- wynalezienie pisma
BABILONIAI ASYRIA
Powstanie Kod

Zobacz

Podboje Aleksandra Wielkiego i starożytne cywilizacje chronologicznie

Macedonia stała się potęgą pod rządami Filipa II (360-336 r. p.n.e.), który zdobył hegemonię w Grecji po bitwie pod Cheroneą w 338 r. p.n.e. Jego syn, Aleksander Wielki (356-323 r. p.n.e.), dokonał niezwykłych podbojów:

• 334 r. p.n.e. - bitwa nad rzeką Granikos, początek podboju Persji • 333 r. p.n.e. - bitwa pod Issos, klęska króla perskiego Dariusza III • 331 r. p.n.e. - bitwa pod Gaugamelą, decydujące zwycięstwo nad Persami • 330 r. p.n.e. - zdobycie Persepolis, stolicy Persji

Highlight: Imperium Aleksandra Wielkiego rozciągało się od Grecji po Indie, łącząc kultury Wschodu i Zachodu.

Antyczny Rzym:

• 753 r. p.n.e. - legendarny rok założenia Rzymu • 509 r. p.n.e. - wypędzenie ostatniego króla i ustanowienie republiki • 449 r. p.n.e. - publikacja Prawa XII Tablic, podstawy rzymskiego systemu prawnego

Podboje Rzymu: • 264-146 r. p.n.e. - wojny punickie z Kartaginą • 216 r. p.n.e. - bitwa pod Kannami, największa klęska Rzymian • 202 r. p.n.e. - bitwa pod Zamą, klęska Hannibala • 146 r. p.n.e. - zniszczenie Kartaginy i podbój Grecji

Vocabulary: Wojny punickie - seria trzech wojen między Rzymem a Kartaginą o dominację w zachodnim basenie Morza Śródziemnego.

Reformy i konflikty wewnętrzne: • 133-121 r. p.n.e. - reformy braci Grakchów • 73-71 r. p.n.e. - powstanie Spartakusa

Example: Powstanie Spartakusa było największym buntem niewolników w historii starożytnego Rzymu, angażującym około 120 000 zbiegłych niewolników.

PIERWSZE CYWILIZACJE
STAROŻYTNOŚĆ WAŻNE DATY
9000r.pn.e.początek rolnictwa
4000v. p.n.e.- wynalezienie pisma
BABILONIAI ASYRIA
Powstanie Kod

Zobacz

Nie ma nic odpowiedniego? Sprawdź inne przedmioty.

Knowunity jest aplikacją edukacyjną #1 w pięciu krajach europejskich

Knowunity zostało wyróżnione przez Apple i widnieje się na szczycie listy w sklepie z aplikacjami w kategorii edukacja w takich krajach jak Polska, Niemcy, Włochy, Francje, Szwajcaria i Wielka Brytania. Dołącz do Knowunity już dziś i pomóż milionom uczniów na całym świecie.

Ranked #1 Education App

Pobierz z

Google Play

Pobierz z

App Store

Knowunity jest aplikacją edukacyjną #1 w pięciu krajach europejskich

4.9+

Średnia ocena aplikacji

13 M

Uczniowie korzystają z Knowunity

#1

W rankingach aplikacji edukacyjnych w 12 krajach

950 K+

Uczniowie, którzy przesłali notatki

Nadal nie jesteś pewien? Zobacz, co mówią inni uczniowie...

Użytkownik iOS

Tak bardzo kocham tę aplikację [...] Polecam Knowunity każdemu!!! Moje oceny poprawiły się dzięki tej aplikacji :D

Filip, użytkownik iOS

Aplikacja jest bardzo prosta i dobrze zaprojektowana. Do tej pory zawsze znajdowałam wszystko, czego szukałam :D

Zuzia, użytkownik iOS

Uwielbiam tę aplikację ❤️ właściwie używam jej za każdym razem, gdy się uczę.

Najważniejsze daty starożytności i początek starożytności - Kiedy i co się wydarzyło?

user profile picture

Alicja Wrona

@kermitaba_bpiu

·

18 Obserwujących

Obserwuj

Starożytność najważniejsze informacje - Epoka obejmująca rozwój pierwszych cywilizacji i imperiów starożytnego świata, od wynalezienia pisma około 4000 r. p.n.e. do upadku Cesarstwa Zachodniorzymskiego w 476 r. n.e.

• Kluczowe cywilizacje: Mezopotamia, Egipt, Fenicja, Izrael, Persja, Chiny, Grecja, Rzym
• Najważniejsze osiągnięcia: rozwój rolnictwa, pisma, prawa, filozofii, nauki i sztuki
• Przełomowe wydarzenia: powstanie i upadek imperiów, wojny grecko-perskie, podboje Aleksandra Wielkiego, ekspansja Rzymu

27.09.2022

641

 

1/2

 

Historia

26

PIERWSZE CYWILIZACJE
STAROŻYTNOŚĆ WAŻNE DATY
9000r.pn.e.początek rolnictwa
4000v. p.n.e.- wynalezienie pisma
BABILONIAI ASYRIA
Powstanie Kod

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkę. To nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

Starożytna Grecja - starożytność najważniejsze informacje

Grecja starożytna odegrała kluczową rolę w rozwoju cywilizacji zachodniej. Oto najważniejsze daty i wydarzenia:

• 2000-1200 r. p.n.e. - kultura minojska na Krecie • 1580-1200 r. p.n.e. - kultura mykeńska w Grecji kontynentalnej • IX-VIII w. p.n.e. - rewolucja hoplitów, wprowadzająca nową taktykę walki • VIII w. p.n.e. - VI w. p.n.e. - Wielka Kolonizacja, zakładanie greckich kolonii w basenie Morza Śródziemnego

Reformy w Atenach: • 621 r. p.n.e. - spisanie praw przez Drakona • 594/593 r. p.n.e. - reformy Solona, wprowadzające timokrację • 508/507 r. p.n.e. - reformy Klejstenesa, kładące podwaliny pod demokrację ateńską

Definition: Timokracja - ustrój polityczny, w którym prawa obywatelskie zależą od majątku.

Wojny grecko-perskie (500-449 r. p.n.e.): • 490 r. p.n.e. - bitwa pod Maratonem • 480 r. p.n.e. - bitwy pod Termopilami i Salaminą • 479 r. p.n.e. - bitwy pod Platejami i Mykale

Rywalizacja o hegemonię w Grecji: • 478-404 r. p.n.e. - hegemonia Aten (Związek Morski) • 404-371 r. p.n.e. - hegemonia Sparty • 371-362 r. p.n.e. - hegemonia Teb

Example: Bitwa pod Termopilami (480 r. p.n.e.) stała się symbolem heroicznego oporu małej grupy wojowników przeciwko przeważającym siłom wroga.

Kultura i sztuka Grecji: • 776 r. p.n.e. - pierwsze igrzyska olimpijskie • 469-322 r. p.n.e. - działalność wielkich filozofów: Sokratesa, Platona i Arystotelesa

Quote: "Wiem, że nic nie wiem" - słynne powiedzenie przypisywane Sokratesowi, podkreślające jego pokorę wobec wiedzy.

PIERWSZE CYWILIZACJE
STAROŻYTNOŚĆ WAŻNE DATY
9000r.pn.e.początek rolnictwa
4000v. p.n.e.- wynalezienie pisma
BABILONIAI ASYRIA
Powstanie Kod

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkę. To nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

Pierwsze cywilizacje i starożytne cywilizacje chronologicznie

Początek starożytności data to około 4000 r. p.n.e., kiedy wynaleziono pismo. Wcześniej, około 9000 r. p.n.e., rozpoczęło się rolnictwo, co dało podwaliny pod rozwój pierwszych cywilizacji.

Najważniejsze daty starożytności dla pierwszych cywilizacji obejmują:

Mezopotamia: • 1750 r. p.n.e. - powstanie Kodeksu Hammurabiego w Babilonii • 605-562 r. p.n.e. - panowanie Nabuchodonozora II • 539 r. p.n.e. - zdobycie Babilonu przez Persów

Egipt: • 3100 r. p.n.e. - zjednoczenie Górnego i Dolnego Egiptu • 2675-2170 r. p.n.e. - okres Starego Państwa • 1565-1085 r. p.n.e. - okres Nowego Państwa • 332 r. p.n.e. - podbój Egiptu przez Aleksandra Wielkiego

Highlight: Starożytny Egipt był jedną z najdłużej istniejących cywilizacji starożytnych, trwającą ponad 3000 lat.

Fenicja: • 814 r. p.n.e. - założenie Kartaginy

Izrael: • XIII w. p.n.e. - wyjście Izraelitów z Egiptu pod wodzą Mojżesza • 932 r. p.n.e. - podział królestwa na Judę i Izrael • 586 r. p.n.e. - podbój Judy przez Babilończyków

Persja: • 625 r. p.n.e. - zjednoczenie plemion medyjskich

Chiny: • XVIII w. - 1027 r. p.n.e. - panowanie dynastii Shang • 221 r. p.n.e. - zjednoczenie Chin i powstanie cesarstwa

Vocabulary: Dynastia - rodzina panująca, której członkowie dziedziczą władzę z pokolenia na pokolenie.

PIERWSZE CYWILIZACJE
STAROŻYTNOŚĆ WAŻNE DATY
9000r.pn.e.początek rolnictwa
4000v. p.n.e.- wynalezienie pisma
BABILONIAI ASYRIA
Powstanie Kod

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkę. To nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

Starożytność ramy czasowe i najważniejsze wydarzenia

Starożytność od kiedy do kiedy to okres od około 4000 r. p.n.e. do 476 r. n.e. Kiedy skończyła się starożytność? Przyjmuje się, że koniec starożytności nastąpił wraz z upadkiem Cesarstwa Zachodniorzymskiego w 476 r. n.e.

Cztery najstarsze cywilizacje to:

  1. Mezopotamia (Sumer, Babilonia, Asyria)
  2. Starożytny Egipt
  3. Dolina Indusu
  4. Starożytne Chiny

Kluczowe wydarzenia kształtujące starożytność epoka literacka:

• Wynalezienie pisma (ok. 4000 r. p.n.e.) • Budowa piramid w Egipcie (ok. 2686-2181 r. p.n.e.) • Kodeks Hammurabiego (ok. 1750 r. p.n.e.) • Exodus Izraelitów z Egiptu (XIII w. p.n.e.) • Wojna trojańska (ok. 1200 r. p.n.e.) • Powstanie alfabetu fenickiego (ok. 1050 r. p.n.e.) • Założenie Rzymu (753 r. p.n.e.) • Pierwsze igrzyska olimpijskie (776 r. p.n.e.) • Wojny grecko-perskie (500-449 r. p.n.e.) • Złoty wiek Aten za Peryklesa (461-429 r. p.n.e.) • Podboje Aleksandra Wielkiego (334-323 r. p.n.e.) • Wojny punickie (264-146 r. p.n.e.) • Powstanie Spartakusa (73-71 r. p.n.e.) • Narodziny Jezusa Chrystusa (ok. 4 r. p.n.e.) • Upadek Cesarstwa Zachodniorzymskiego (476 r. n.e.)

Definition: Starożytność epoka literacka charakterystyka - okres w dziejach literatury obejmujący twórczość starożytnych cywilizacji, szczególnie greckiej i rzymskiej, charakteryzujący się rozwojem różnych gatunków literackich, takich jak epos, liryka, dramat i historiografia.

Vocabulary: Starożytność po angielsku to "antiquity" lub "ancient times".

Starożytność notatka polski: Epoka trwająca od wynalezienia pisma do upadku Cesarstwa Zachodniorzymskiego, obejmująca rozwój pierwszych wielkich cywilizacji, imperiów i kultur, które położyły fundamenty pod współczesną cywilizację zachodnią.

PIERWSZE CYWILIZACJE
STAROŻYTNOŚĆ WAŻNE DATY
9000r.pn.e.początek rolnictwa
4000v. p.n.e.- wynalezienie pisma
BABILONIAI ASYRIA
Powstanie Kod

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkę. To nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

Podboje Aleksandra Wielkiego i starożytne cywilizacje chronologicznie

Macedonia stała się potęgą pod rządami Filipa II (360-336 r. p.n.e.), który zdobył hegemonię w Grecji po bitwie pod Cheroneą w 338 r. p.n.e. Jego syn, Aleksander Wielki (356-323 r. p.n.e.), dokonał niezwykłych podbojów:

• 334 r. p.n.e. - bitwa nad rzeką Granikos, początek podboju Persji • 333 r. p.n.e. - bitwa pod Issos, klęska króla perskiego Dariusza III • 331 r. p.n.e. - bitwa pod Gaugamelą, decydujące zwycięstwo nad Persami • 330 r. p.n.e. - zdobycie Persepolis, stolicy Persji

Highlight: Imperium Aleksandra Wielkiego rozciągało się od Grecji po Indie, łącząc kultury Wschodu i Zachodu.

Antyczny Rzym:

• 753 r. p.n.e. - legendarny rok założenia Rzymu • 509 r. p.n.e. - wypędzenie ostatniego króla i ustanowienie republiki • 449 r. p.n.e. - publikacja Prawa XII Tablic, podstawy rzymskiego systemu prawnego

Podboje Rzymu: • 264-146 r. p.n.e. - wojny punickie z Kartaginą • 216 r. p.n.e. - bitwa pod Kannami, największa klęska Rzymian • 202 r. p.n.e. - bitwa pod Zamą, klęska Hannibala • 146 r. p.n.e. - zniszczenie Kartaginy i podbój Grecji

Vocabulary: Wojny punickie - seria trzech wojen między Rzymem a Kartaginą o dominację w zachodnim basenie Morza Śródziemnego.

Reformy i konflikty wewnętrzne: • 133-121 r. p.n.e. - reformy braci Grakchów • 73-71 r. p.n.e. - powstanie Spartakusa

Example: Powstanie Spartakusa było największym buntem niewolników w historii starożytnego Rzymu, angażującym około 120 000 zbiegłych niewolników.

PIERWSZE CYWILIZACJE
STAROŻYTNOŚĆ WAŻNE DATY
9000r.pn.e.początek rolnictwa
4000v. p.n.e.- wynalezienie pisma
BABILONIAI ASYRIA
Powstanie Kod

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkę. To nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

Nie ma nic odpowiedniego? Sprawdź inne przedmioty.

Knowunity jest aplikacją edukacyjną #1 w pięciu krajach europejskich

Knowunity zostało wyróżnione przez Apple i widnieje się na szczycie listy w sklepie z aplikacjami w kategorii edukacja w takich krajach jak Polska, Niemcy, Włochy, Francje, Szwajcaria i Wielka Brytania. Dołącz do Knowunity już dziś i pomóż milionom uczniów na całym świecie.

Ranked #1 Education App

Pobierz z

Google Play

Pobierz z

App Store

Knowunity jest aplikacją edukacyjną #1 w pięciu krajach europejskich

4.9+

Średnia ocena aplikacji

13 M

Uczniowie korzystają z Knowunity

#1

W rankingach aplikacji edukacyjnych w 12 krajach

950 K+

Uczniowie, którzy przesłali notatki

Nadal nie jesteś pewien? Zobacz, co mówią inni uczniowie...

Użytkownik iOS

Tak bardzo kocham tę aplikację [...] Polecam Knowunity każdemu!!! Moje oceny poprawiły się dzięki tej aplikacji :D

Filip, użytkownik iOS

Aplikacja jest bardzo prosta i dobrze zaprojektowana. Do tej pory zawsze znajdowałam wszystko, czego szukałam :D

Zuzia, użytkownik iOS

Uwielbiam tę aplikację ❤️ właściwie używam jej za każdym razem, gdy się uczę.