Rywalizacja na morzach i konflikty zbrojne

Rywalizacja na morzach między mocarstwami nasiliła się na początku XX wieku. Dotychczasowa dominacja floty brytyjskiej została zagrożona przez dynamiczną rozbudowę floty niemieckiej. Brytyjczycy wprowadzili nowy typ okrętu - drednot, a także rozwijano okręty podwodne.

Highlight: Nowe rodzaje broni podczas I wojny światowej to m.in. okręty podwodne, samoloty i gazy bojowe.

Wojna rosyjsko-japońska $1904-1905$ była kluczowym wydarzeniem, które wpłynęło na układ sił w Europie i na świecie. Japonia, dążąc do podboju bogatej w surowce naturalne Korei, dobrze przygotowała swoją armię i flotę, uzyskując poparcie Wielkiej Brytanii. Rosja poniosła klęskę w tej wojnie, co doprowadziło do upadku autorytetu cara i fali rewolucyjnych wystąpień w kraju.

Example: Rozstrzygająca bitwa wojny rosyjsko-japońskiej miała miejsce pod Cuszimą w maju 1905 roku.

Skutki 1 wojny światowej rosyjsko-japońskiej obejmowały utratę przez Rosję niektórych posiadłości na Dalekim Wschodzie oraz uzyskanie przez Japonię wpływów w Korei i prawa do połowu ryb u wybrzeży rosyjskich.

Sytuacja na Bałkanach, nazywanych "kotłem bałkańskim", również się zaogniła. W latach 1912-1913 miały miejsce dwie wojny bałkańskie:

1. I wojna bałkańska $1912 r.$ - koalicja antyturecka (Serbia, Czarnogóra, Bułgaria, Grecja) pokonała Turcję, co doprowadziło do utraty przez Imperium Osmańskie większości europejskich ziem i powstania Albanii.

2. II wojna bałkańska $1913 r.$ - wywołana przez Bułgarię niezadowoloną z podziału zdobyczy, zakończyła się klęską Bułgarii i utratą przez nią większości ziem zdobytych w I wojnie.

Highlight: II wojna światowa okres był poprzedzony narastającymi napięciami międzynarodowymi po I wojnie światowej.

Te konflikty doprowadziły do zaognienia sytuacji na Półwyspie Bałkańskim i pogorszenia stosunków między mocarstwami, co przyczyniło się do wybuchu I wojny światowej w 1914 roku.

Vocabulary: Broń 1 wojny światowej obejmowała zarówno tradycyjne uzbrojenie, jak i nowe wynalazki, takie jak czołgi, samoloty i gazy bojowe.

Świat na drodze ku wojnie

Na przełomie XIX i XX wieku ukształtowały się nowe mocarstwa, które dążyły do ekspansji terytorialnej i gospodarczej. Niemcy, po zjednoczeniu i dynamicznym rozwoju gospodarki, poszukiwały nowych źródeł surowców, co prowadziło do konfliktów z Francją i Wielką Brytanią o zdobycie kolonii. Stany Zjednoczone przeżywały okres dynamicznego rozwoju gospodarczego po wojnie secesyjnej. Japonia przechodziła modernizację i również dążyła do ekspansji terytorialnej.

Highlight: Przyczyny 1 wojny światowej to m.in. rywalizacja mocarstw o kolonie i wpływy oraz narastające konflikty w Europie.

Konflikty kolonialne nasilały się, szczególnie między Niemcami a Francją. Niemcy wspierały Burów w Afryce, dostarczając im nowoczesną broń, co doprowadziło do kryzysu politycznego z Francuzami. Francja z kolei objęła kontrolę nad Marokiem, dzięki poparciu Wielkiej Brytanii.

Vocabulary: Protektor - obrońca, opiekun.

W Europie narastały konflikty między mocarstwami. Francja dążyła do odzyskania utraconych ziem i zmazania hańby po wojnie z Prusami. Austro-Węgry próbowały opanować ziemie, o które przez stulecia walczyły z Imperium Osmańskim. Rosja przedstawiała cara jako protektora bałkańskiej ludności prawosławnej i narodów słowiańskich, dążąc do przejęcia kontroli nad cieśninami łączącymi Morze Czarne z Morzem Śródziemnym.

Definition: Kolonializm definicja - polityka państw polegająca na zdobywaniu, utrzymywaniu i eksploatacji terytoriów zamorskich.

W obliczu narastających napięć utworzyły się dwa sojusze:

1. Trójprzymierze $1882 r.$ - Niemcy, Austro-Węgry i Włochy
2. Ententa $1907 r.$ - Wielka Brytania, Francja i Rosja

Example: Wymień największe państwa kolonialne oraz ich kolonie: Wielka Brytania (Indie, Kanada, Australia), Francja (Algieria, Indochiny), Niemcy (Kamerun, Namibia).

Wyścig zbrojeń przyspieszył, napędzany nastrojami nacjonalistycznymi. Rozwijano nowe rodzaje broni, takie jak karabin maszynowy, oraz modernizowano marynarkę wojenną i siły powietrzne.

Quote: "Entente cordiale" $fr.$ - serdeczne porozumienie, określenie sojuszu Francji i Wielkiej Brytanii.