Początki zimnej wojny i sowietyzacja Europy Wschodniej

Zimna wojna rozpoczęła się po II wojnie światowej, gdy ZSRS stał się supermocarstwem obok USA. Sowiecka strefa wpływów objęła kraje Europy Środkowo-Wschodniej, które poddano brutalnej sowietyzacji.

Highlight: ZSRS powiększył swoje terytorium o kraje bałtyckie, wschodnie kresy II RP, Ruś Zakarpacką i Besarabię.

Proces sowietyzacji obejmował:

• Wyniszczanie lokalnych elit
• Przymusowe przesiedlenia ludności w głąb ZSRS
• Sprowadzanie Rosjan na opanowane tereny
• Narzucanie języka rosyjskiego jako urzędowego

Vocabulary: Sowietyzacja - proces narzucania sowieckiego modelu ustrojowego, gospodarczego i kulturowego.

Jugosławia - wyjątek w bloku wschodnim

Jugosławia, choć komunistyczna, zachowała niezależność od ZSRS:

1. Kraj został w większości wyzwolony przez partyzantkę antykomunistyczną.
2. Prezydent Josip Broz-Tito wprowadzał komunizm na własnych zasadach.
3. Konflikt ze Stalinem doprowadził do wsparcia Jugosławii przez USA.

Example: Jugosławia współpracowała z Zachodem, prowadząc jednocześnie antysowiecką politykę.

Kraje demokracji ludowej

Państwa w sowieckiej strefie wpływów nazywano krajami demokracji ludowej. Charakteryzowały się one:

• Władzą partii komunistycznych
• Konstytucjami wzorowanymi na sowieckiej
• Centralnym planowaniem gospodarczym
• Kolektywizacją rolnictwa i nacjonalizacją przemysłu
• Ateizacją społeczeństwa
• Izolacją od Zachodu

Definition: RWPG (Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej) - organizacja powołana w 1949 r. do wspierania gospodarek krajów bloku wschodniego.

Odwilż w bloku wschodnim

Po śmierci Stalina w 1953 r. rozpoczął się okres odwilży:

1. Nikita Chruszczow został I sekretarzem partii komunistycznej w 1956 r.
2. XX Zjazd KPZS (1956 r.) zapoczątkował destalinizację.
3. Złagodzono cenzurę i ogłoszono amnestię dla więźniów politycznych.

Quote: "Tajny referat Chruszczowa na XX Zjeździe KPZS był początkiem odwilży politycznej i krytyki rządów Stalina."