Powstanie węgierskie w 1956 roku

Powstanie węgierskie w 1956 roku trwało od 23 października do 10 listopada. Jego przyczyną było domaganie się demokratyzacji na Węgrzech pod wpływem przemian w ZSRR i innych państwach bloku wschodniego.

Początek powstania miał miejsce 23 października 1956 roku, gdy zorganizowano manifestację pod pomnikiem Józefa Bema w Budapeszcie, popierającą przemiany demokratyczne w Polsce. Podczas manifestacji doszło do pierwszych starć z policją polityczną i wspierającymi ją wojskami sowieckimi, co doprowadziło do wyparcia Sowietów z miasta.

Po wyparciu jednostek sowieckich z Budapesztu, na czele węgierskiego rządu stanął Imre Nagy, działacz komunistyczny, ale również zwolennik przemian. Podczas swoich rządów Nagy rozpoczął wprowadzanie demokratycznych reform, ograniczył represje polityczne, stworzył nowy koalicyjny rząd, ogłosił decyzję o demokratyzacji kraju oraz wystąpieniu Węgier z Układu Warszawskiego.

Cytat: Imre Nagy powiedział: "Węgry muszą być krajem neutralnym, wolnym od obcych wpływów."

4 listopada 1956 roku nastąpiła interwencja wojsk sowieckich na Węgrzech, która mimo oporu mieszkańców zakończyła się zdobyciem Budapesztu i przejęciem kontroli nad krajem przez komunistów. W walkach zginęło około 2 tysiące Węgrów, a około 200 tysięcy uciekło z kraju. Imre Nagy początkowo schronił się w ambasadzie Jugosławii, ale został stamtąd podstępnie wywabiany, a następnie powieszony.

Highlight: Powstanie węgierskie w 1956 roku było jednym z najważniejszych wystąpień antykomunistycznych w bloku wschodnim, brutalnie stłumionym przez wojska sowieckie.

Polityka odprężenia

Polityka odprężenia w bloku wschodnim była konsekwencją zmian zachodzących po śmierci Stalina. Obejmowała ona złagodzenie napięć między Wschodem a Zachodem oraz pewną liberalizację wewnętrzną w krajach komunistycznych.

Skutki powstania węgierskiego pokazały jednak granice tej polityki. ONZ potępiła rosyjską inwazję na Węgry, ale ograniczyła się jedynie do rezolucji. USA i inne państwa Zachodu początkowo zachęcały Węgrów do oporu, lecz ostatecznie uznały powstanie węgierskie za wewnętrzną sprawę bloku wschodniego.

Definicja: Polityka odprężenia to okres w stosunkach międzynarodowych charakteryzujący się zmniejszeniem napięcia między mocarstwami i dążeniem do dialogu.

Polityka odprężenia miała swoje ograniczenia, co pokazała interwencja sowiecka na Węgrzech. Mimo to, przyczyniła się do pewnej liberalizacji w krajach bloku wschodniego i otworzyła drogę do późniejszych przemian.

Przykład: Jednym z przykładów polityki odprężenia było podpisanie w 1963 roku układu o częściowym zakazie prób z bronią jądrową między USA, ZSRR i Wielką Brytanią.

ZSRR po II wojnie światowej

Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich po II wojnie światowej stał się jednym z dwóch supermocarstw, decydującym o losach powojennego świata na równi z USA. Jego wysoka pozycja wynikała z powiększenia terytorium o kraje bałtyckie, wschodnie kresy Rzeczypospolitej, Ruś Zakarpacką i Besarabię. Strefa wpływów ZSRR obejmowała całą Europę Środkowo-Wschodnią, w tym Polskę, Czechosłowację, Węgry, Rumunię, Bułgarię i NRD.

Definicja: Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR) był państwem socjalistycznym obejmującym znaczną część Europy Wschodniej i Azji, istniejącym w latach 1922-1991.

Jugosławia, kraj w większości wyzwolony przez partyzantkę komunistyczną, pod przywództwem Josipa Broz Tito dążyła do wprowadzenia komunizmu na własnych zasadach i niezależności od ZSRR. Konflikt ze Stalinem doprowadził Tito do zawarcia tajnych układów z USA, dzięki czemu uzyskał pomoc finansową i militarną, stając się państwem komunistycznym współpracującym z Zachodem i przeciwnikiem ZSRR.

Przykład: Jugosławia pod rządami Tito jest przykładem państwa komunistycznego, które zdołało zachować niezależność od ZSRR i nawiązać współpracę z Zachodem.