Sytuacja w zaborach pruskim i austriackim

Ziemie polskie w latach 1815-30 pod zaborem pruskim obejmowały Wielkie Księstwo Poznańskie i Pomorze Gdańskie. W Galicji, należącej do Austrii, mieszkali Polacy, Żydzi i Ukraińcy. Cesarz austriacki, obawiając się dążeń niepodległościowych poszczególnych narodów, nie przyznał Galicji autonomii.

Definition: Autonomia - prawo do samodzielnego rozstrzygania własnych spraw wewnętrznych przez daną społeczność lub terytorium w ramach większego organizmu państwowego.

Władze austriackie traktowały Galicję jako odległą i mało istotną prowincję, co skutkowało jej zacofaniem gospodarczym i biedą mieszkańców. Natomiast Rzeczpospolita Krakowska, będąca formalnie wolnym miastem pod opieką trzech zaborców, cieszyła się znaczną niezależnością. W Krakowie funkcjonował uniwersytet, językiem urzędowym był polski, a życie narodowe rozwijało się pomyślnie.

Example: Rzeczpospolita Krakowska jako przykład względnie niezależnego tworu państwowego na ziemiach polskich po kongresie wiedeńskim.

Konstytucja Królestwa Polskiego określała ustrój i funkcjonowanie tego państwa:

1. Królestwo było połączone z Rosją przez wspólnego władcę i wspólną politykę zagraniczną.
2. Król sprawował najwyższą władzę, decydując o kluczowych sprawach państwowych.
3. Parlament składał się z króla, sejmu i senatu, z decydującym głosem monarchy.
4. Królestwo posiadało własny rząd, skarb i armię, a urzędy pełnili głównie Polacy.
5. Konstytucja gwarantowała nietykalność osobistą, swobodę wyznania, wolność druku i język polski jako urzędowy.

Quote: "Królestwo posiadało własny rząd, skarb, armię. Urzędy pełnili Polacy (z wyjątkami). Króla zastępował polski namiestnik."

Postanowienia kongresu wiedeńskiego w sprawie Polski

Kongres wiedeński w 1815 roku dokonał nowego podziału ziem polskich po upadku Napoleona. Car Aleksander I dążył do przyłączenia Księstwa Warszawskiego do Rosji i przekształcenia go w Królestwo Polskie. Podział Polski okazał się jednym z najtrudniejszych zadań kongresu, gdyż Prusy i Austria również rościły sobie prawa do ziem polskich.

Highlight: Główne postanowienia kongresu wiedeńskiego dotyczące ziem polskich:

1. Większość Księstwa Warszawskiego przypadła Rosji.
2. Prusy otrzymały departamenty poznański i bydgoski, tworząc Wielkie Księstwo Poznańskie.
3. Wolne Miasto Gdańsk włączono do Prus.
4. Kraków ogłoszono wolnym miastem pod opieką zaborców.
5. Tereny przyznane Rosji miały być związane konstytucją, zapewniając carowi wieczne panowanie.

Z ziem przyznanych Rosji, car Aleksander I utworzył w 1815 roku Królestwo Polskie, zwane też Królestwem Kongresowym, o powierzchni 128,5 tysięcy km2.

Vocabulary: Królestwo Kongresowe - oficjalna nazwa Królestwa Polskiego utworzonego na mocy postanowień kongresu wiedeńskiego, podkreślająca jego związek z decyzjami kongresu.

Królestwo Polskie po kongresie wiedeńskim charakteryzowało się zarówno pozytywnymi, jak i negatywnymi aspektami:

1. W sferze politycznej car łamał konstytucję.
2. Obietnica przyłączenia ziem zabranych do Królestwa nie została spełniona.
3. Gospodarkę wspierał Franciszek Drucki-Lubecki, który ściągał podatki i rozwijał przemysł.
4. Powstała nowa grupa społeczna - inteligencja, składająca się z wykształconych profesjonalistów.
5. Edukacja rozwijała się, choć nie wprowadzono obowiązku szkolnego. W 1816 roku powstał Uniwersytet Warszawski.
6. Kultura kwitła, a jej przedstawicielami byli m.in. Fryderyk Chopin i Adam Mickiewicz.