Reakcje Polaków na politykę zaborców

W odpowiedzi na działania represyjne po powstaniu styczniowym i wpływ rusyfikacji na polskie społeczeństwo po 1864 roku, Polacy rozwinęli różne formy oporu i adaptacji.

W zaborze rosyjskim rozwinął się pozytywizm warszawski, kontynuujący ideę pracy organicznej. Powstał również Uniwersytet Latający, będący formą tajnego nauczania.

Example: Strajk we Wrześni w 1901 roku był przykładem oporu przeciwko germanizacji w szkołach.

W zaborze pruskim Polacy przeciwstawiali się antypolskiej polityce władz niemieckich poprzez różne formy protestu. Powstały organizacje takie jak Towarzystwo Czytelni Ludowych, które wspierały polską kulturę i edukację.

Highlight: "Wóz Drzymały" stał się symbolem oporu przeciwko germanizacji - Michał Drzymała zamieszkał w wozie cyrkowym, obchodząc w ten sposób pruskie przepisy zabraniające budowy domów przez Polaków.

W Galicji, dzięki autonomii, rozwinęły się polskie instytucje edukacyjne i kulturalne. Sejm Krajowy i Rada Szkolna Krajowa stały się ważnymi ośrodkami polskości.

Vocabulary: Trójlojalizm - postawa polegająca na lojalności wobec zaborcy przy jednoczesnym zachowaniu polskiej tożsamości narodowej.

Polacy rozwijali również ruch spółdzielczy i organizacje gospodarcze, które wspierały rozwój ekonomiczny społeczeństwa polskiego w trudnych warunkach politycznych.

Rozwój ruchu robotniczego i działalność polityczna

W odpowiedzi na zmiany społeczno-gospodarcze i wpływ rusyfikacji na polskie społeczeństwo po 1864 roku, na ziemiach polskich rozwinął się ruch robotniczy i nowe formy działalności politycznej.

Pierwsze organizacje robotnicze powstały w warunkach konspiracji. Wielki Proletariat, założony przez L. Waryńskiego, był pierwszą polską partią polityczną o charakterze socjalistycznym.

Highlight: Polska Partia Socjalistyczna (PPS), z J. Piłsudskim jako jednym z liderów, stała się najsilniejszą partią socjalistyczną, łączącą cele społeczne z dążeniem do niepodległości Polski.

Inne ważne partie socjalistyczne to Socjaldemokracja Królestwa Polskiego (SDKP) z R. Luksemburg na czele, oraz Polska Partia Socjaldemokratyczna Galicji i Śląska (PPSD) pod przewodnictwem I. Daszyńskiego.

Definition: Ruch socjalistyczny - nurt polityczny i społeczny dążący do poprawy warunków życia klasy robotniczej i transformacji społeczeństwa w kierunku socjalizmu.

Cele ruchu socjalistycznego obejmowały nie tylko poprawę warunków życia robotników, ale także, w przypadku niektórych partii, walkę o niepodległość Polski. Partie różniły się w podejściu do kwestii narodowej i metod działania.

Quote: "Obalenie caratu i współpraca rewolucjonistów" - jedno z haseł radykalnych nurtów ruchu socjalistycznego.

Rozwój ruchu robotniczego i partii politycznych stanowił ważny element kształtowania się nowoczesnego społeczeństwa polskiego pod zaborami, przygotowując grunt pod przyszłe zmiany polityczne i społeczne.

Rozwój ruchu robotniczego

Powstały pierwsze organizacje robotnicze i partie polityczne.

Highlight: Wielki Proletariat pod przewodnictwem Ludwika Waryńskiego był pierwszą partią polityczną.

Example: Polska Partia Socjalistyczna pod przywództwem Józefa Piłsudskiego stała się najsilniejszą organizacją robotniczą.