Droga do zjednoczenia Niemiec
Istniały dwie główne koncepcje zjednoczenia Niemiec: wielkoniemiecka (zakładająca przywrócenie Rzeszy pod przywództwem Austrii) oraz małoniemiecka (federacja państw niemieckich bez Austrii, pod władzą Prus). W 1834 roku powstał Związek Celny, który wprowadził jednolite prawa handlowe w 18 państwach niemieckich.
Prawdziwym architektem zjednoczenia stał się Otton von Bismarck, powołany w 1862 roku przez Wilhelma I Hohenzollerna na stanowisko premiera. Jego słynna koncepcja zjednoczenia "krwią i żelazem" zakładała użycie siły militarnej. Wraz z generałem von Moltke budował potęgę militarną Prus, która posłużyła do trzech kluczowych wojen.
Pierwsza wojna z Danią (1864) dała Prusom kontrolę nad Szlezwikiem. Następnie wojna z Austrią (1866) i zwycięstwo w bitwie pod Sądową pozwoliły Prusom utworzyć Związek Północnoniemiecki. Ostatecznie wojna francusko-pruska (1870-1871) doprowadziła do powstania II Rzeszy. 18 stycznia 1871 roku w Wersalu Wilhelm I ogłosił powstanie Rzeszy Niemieckiej i koronował się na cesarza.
Warto wiedzieć! Bismarck zmanipulował tzw. "depeszę emską", aby sprowokowała Francję do wypowiedzenia wojny Prusom. Ten sprytny manewr dyplomatyczny przeszedł do historii jako przykład mistrzowskiej rozgrywki politycznej.
Równocześnie w monarchii habsburskiej zachodziły zmiany prowadzące do powstania Austro-Węgier. Po nieudanych próbach reform ("dyplom październikowy" i "patent lutowy"), 8 lutego 1867 roku powstała monarchia podwójna składająca się z Cesarstwa Austrii (Przedlitawia) i Królestwa Węgier (Zalitawia), połączona unią realną i personalną.