Geneza "Gloria victis"
Nowela "Gloria victis" Elizy Orzeszkowej powstała jako część cyklu opowiadań o tym samym tytule, napisanego w późnym okresie twórczości autorki. Utwór ten ma głębokie korzenie w osobistych doświadczeniach Orzeszkowej i wydarzeniach historycznych.
Highlight: Cykl "Gloria victis" został napisany w 50. rocznicę powstania styczniowego, co nadaje mu szczególne znaczenie historyczne i emocjonalne.
Orzeszkowa, jako bezpośrednia uczestniczka powstania styczniowego (ukrywała w swoim majątku Romualda Traugutta), czuła się zobowiązana do upamiętnienia tego ważnego wydarzenia i jego bohaterów. Impulsem do napisania cyklu była również rewolucja 1905 roku w Rosji, którą autorka postrzegała jako analogię do polskiego zrywu narodowościowego z 1863 roku.
Vocabulary: Zryw narodowościowy - spontaniczny, masowy ruch społeczny mający na celu walkę o niepodległość lub prawa narodu.
Złagodzenie cenzury po rewolucji 1905 roku umożliwiło Orzeszkowej otwarcie pisać o powstaniu styczniowym, co wcześniej było niemożliwe. Autorka chciała również przeciwdziałać zapominaniu o wydarzeniach z 1863 roku, które z upływem czasu zaczynały się zacierać w pamięci kolejnych pokoleń.
Quote: "Pisząc swoje nowele, Orzeszkowa chciała również oddać hołd powstańcom i przybliżyć kolejnym pokoleniom sylwetki ludzi, którzy walczyli i ginęli za ojczyznę, by pamięć o nich nie zaginęła."
Gloria victis - streszczenie głównej noweli cyklu koncentruje się na postaci Marysia Tarłowskiego, przedstawiając jego losy na tle wydarzeń powstańczych. Utwór charakteryzuje się patetyczną prozą poetycką i oryginalnym zabiegiem narracyjnym, gdzie narratorami są drzewa i kwiaty, a słuchaczem wiatr.
