Podstawowe informacje o "Dziadach cz. III"
Zacznijmy od tego, co musisz wiedzieć o tym utworze na sprawdzian. "Dziady cz. III" to dramat romantyczny o otwartej kompozycji - nie trzyma się sztywnych zasad teatralnych, ma różnorodne sceny i miesza wszystkie rodzaje literackie.
Mickiewicz napisał go w 1832 roku w Dreźnie, tuż po klęsce powstania listopadowego. Całe dzieło to jego odpowiedź na represje carskie, które spadły na Polaków, szczególnie na członków Filomatów i Filaretów - tajnych organizacji patriotycznych z czasów uniwersyteckich.
Autor zadedykował utwór swoim przyjaciołom, nazywając ich "narodowej sprawy męczennikami". To bardzo ważne, bo pokazuje główny temat - cierpienie za ojczyznę.
Zapamiętaj: Akcja trwa dokładnie rok - od 1 listopada 1823 do 1 listopada 1824 roku, a dzieje się w Wilnie, Warszawie, Lwowie i Petersburgu.
Kluczowe pojęcia, które musisz znać
Te terminy to podstawa do zrozumienia "Dziadów" i często pojawiają się na maturze. Mesjanizm to wiara, że Polska została wybrana przez Boga do zbawienia ludzkości - najlepiej widać to w wizji księdza Piotra.
Prometeizm oznacza walkę jednostki z Bogiem, co doskonale pokazuje postać Konrada w Wielkiej Improwizacji. Martyrologia to obrazy męczeństwa i cierpień narodu pod zaborami.
Mickiewicz używa też elementów nadnaturalnych (mistycyzm), proroczych wizji (profetyzm) i konwencji snu (oniryzm). Wszystko to tworzy niesamowity, romantyczny klimat dzieła.
Wskazówka: Każde z tych pojęć ma konkretny przykład w tekście - warto je zapamiętać parami: pojęcie + przykład z lektury.
Główne wątki tematyczne
W "Dziadach" przeplatają się różne wątki, które pokazują pełny obraz sytuacji Polski. Wątek patriotyczny przedstawia martyrologię Polaków - ich cierpienia pod zaborami i walkę o wolność.
Mesjanizm narodowy można ująć hasłem "Polska Chrystusem narodów" - to wiara, że Polska przez swoje cierpienia zbawi inne narody. Z kolei wątek buntu przeciw Bogu koncentruje się wokół postaci Konrada, który reprezentuje mesjanizm indywidualny.
Mickiewicz ocenia też społeczeństwo - polskie porównuje do "lawy" (mas ludowych), a rosyjskie krytykuje w scenie snu Senatora. Te wszystkie wątki tworzą kompleksowy obraz epoki zaborów.
Na maturę: Najważniejsze to zrozumieć połączenie wątku indywidualnego (Konrad) z narodowym (cierpienia Polski) - to klucz do interpretacji całego utworu.