Strona 2: Cechy sztuki barokowej i filozofia epoki

Architektura baroku charakteryzowała się monumentalizmem, dynamiką i przepychem. Budowle cechowały się dużym rozmachem, bogactwem dekoracji i form ornamentalnych. Charakterystyczne elementy to:

• Złota polichromia
• Dekoracje rzeźbiarskie $aniołki zwane putta, girlandy$
• Kręcone kolumny
• Bogata sztukateria
• Ważna rola ogrodów

Malarstwo barokowe wyróżniało się dynamizmem, światłocieniem, emocjonalnością i zmysłowością. Kompozycja często opierała się na liniach skośnych $kompozycja diagonalna$.

Example: Przykłady architektury barokowej w Polsce to Kościół św. Piotra i Pawła w Krakowie oraz Pałac w Wilanowie.

Filozofowie epoki baroku i ich główne poglądy:

1. Kartezjusz - twierdził, że zmysły nas zwodzą, a jedynym pewnikiem jest myślenie $"Cogito ergo sum" - myślę, więc jestem$.
2. Pascal - propagował postawienie wiary przed rozumem, argumentując, że warto uwierzyć w Boga $zakład Pascala$.
3. Spinoza - stworzył system oparty na pojęciu substancji utożsamianej z Bogiem $panteizm$.

Quote: "Cogito ergo sum" $Myślę, więc jestem$ - Kartezjusz

Definition: Panteizm - pogląd filozoficzny utożsamiający Boga z przyrodą lub wszechświatem.

Strona 3: Dylematy człowieka baroku w poezji

Poezja barokowa często ukazywała dylematy i niepokoje człowieka epoki. Przykłady to:

1. Sonet IV M. Sępa Szarzyńskiego - ukazuje zmagania człowieka z szatanem i jego wewnętrzne rozdarcie między grzechem a świętością.
2. Sonet V M. Sępa Szarzyńskiego - przedstawia dwa rodzaje miłości: nietrwałą $do rzeczy ziemskich$ i trwałą $do Boga$.
3. "Krótkość żywota" D. Naborowskiego - refleksja nad przemijalnością i marnością ludzkiego życia.

Highlight: Sęp Szarzyński w swoich utworach ukazuje rozterki człowieka, jego świadomość dwoistości natury i ciągłą walkę między potrzebami duchowymi a cielesnymi.

Analiza Sonetu IV "O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem":

• Podmiot liryczny: słaby, wewnętrznie skłócony człowiek
• Adresat: Bóg
• Środki stylistyczne: epitety, uosobienia, pytania retoryczne, apostrofa, peryfraza, antyteza

Example: Peryfraza w Sonecie IV: "srogi ciemności hetman" zamiast "szatan"

Strona 4: Analiza Sonetu V i cechy stylistyczne poezji barokowej

Sonet V "O nietrwałej miłości rzeczy świata tego" M. Sępa Szarzyńskiego:

• Budowa: tradycyjny, antyczny gatunek nasycony środkami stylistycznymi charakterystycznymi dla baroku
• Rozpoczyna się antytezą i oksymoronem: "I nie miłować ciężko, i miłować" oraz "nędzna pociecha"
• Zawiera rozbudowane pytanie retoryczne
• Liczne przerzutnie i zmiany w szyku zdania

Vocabulary: Oksymoron - figura stylistyczna zestawiająca przeciwstawne pojęcia.

Cechy stylistyczne poezji barokowej:

• Antyteza
• Oksymoron
• Pytania retoryczne
• Przerzutnie
• Inwersja $zmiana szyku zdania$

Highlight: Poezja barokowa często wykorzystywała skomplikowane środki stylistyczne, aby oddać złożoność i niepokój epoki.

Te cechy stylistyczne służyły podkreśleniu głównych tematów poezji barokowej, takich jak przemijanie, niepewność ludzkiego losu i wewnętrzne rozdarcie człowieka.

Analiza Formalna Poezji Barokowej

Poezja baroku wykorzystywała bogaty arsenał środków stylistycznych:

Example: W Sonecie V występują:

• Epitety
• Uosobienia
• Pytania retoryczne
• Peryfrazy
• Antytezy

Koncepcja Boga i Człowieka

Filozofia baroku przedstawiała złożoną wizję relacji między Bogiem a człowiekiem.

Highlight: Bóg w poezji barokowej jest przedstawiany jako byt odległy i transcendentny.

Definition: Człowiek baroku to istota świadoma swojej ułomności i wewnętrznie rozdarta.

Środki Stylistyczne Baroku

Literatura baroku wypracowała charakterystyczny język artystyczny.

Definition: Koncept - efektowny pomysł na wiersz, mający zaskoczyć odbiorcę.

Example: Kontrast $antyteza$ - zestawienie przeciwstawnych znaczeń, np. "Ty nic nie czujesz, ja cierpię ból srodze".

Analiza Poezji Barokowej

Poezja baroku często wykorzystywała złożone konstrukcje poetyckie i nieoczekiwane zwroty akcji.

Highlight: Charakterystyczne jest stopniowe budowanie napięcia poprzez serie porównań, a następnie ich negowanie.

Strona 1: Wprowadzenie do epoki baroku

Barok to główny kierunek w kulturze europejskiej, którego trwanie datuje się od końca XVI do połowy XVIII wieku. Nazwa epoki pochodzi od portugalskiego słowa "barocco", oznaczającego perłę o nieregularnym kształcie - rzadką i pożądaną.

Najważniejsze wydarzenia epoki baroku to:

• Wojna trzydziestoletnia $1618-1648$
• Sobór trydencki $1545-1563$
• Potop szwedzki
• Powstanie Chmielnickiego
• Reformacja i kontrreformacja
• Wynalezienie teleskopu i mikroskopu

Kontrreformacja, zainicjowana na soborze trydenckim, była ruchem w kościele katolickim zmierzającym do reformy wewnętrznej i zwalczania reformacji. Dążyła do pogłębienia życia religijnego, wzmożenia dyscypliny i eliminacji nadużyć duchowieństwa.

Highlight: Kontrreformacja ograniczała wolność słowa, m.in. poprzez Indeks ksiąg zakazanych, i prowadziła wszechstronną propagandę przeciwko Kościołom protestanckim, głównie za pośrednictwem zakonu jezuitów.

Główne cechy barokowe to niepokój, nieład, niejasność i ruch.

Vocabulary: Kontrreformacja - ruch w kościele katolickim mający na celu reformę wewnętrzną i zwalczanie reformacji.