Barok w Polsce i literatura epoki

Początek baroku w Polsce był związany z trudną sytuacją polityczną kraju, uwikłanego w liczne konflikty zewnętrzne i wewnętrzne. Najazd szwedzki w połowie XVII wieku przyniósł ogromne straty, a konflikty z Turcją, Tatarami i Moskwą osłabiły państwo.

Cechy literatury baroku to:

• Zróżnicowanie i pełnia przeciwieństw
• Podejmowanie tematów związanych z przemijalnością życia
• Popularność motywu vanitas
• Wykorzystanie toposów teatru, żeglugi i labiryntu
• Kunsztowna forma i wyszukany koncept

Vocabulary: Vanitas - motyw w sztuce barokowej podkreślający marność i przemijalność życia ludzkiego.

Cechy baroku w literaturze obejmowały również:

• Rozważania na tematy metafizyczne
• Eksplorację sprzeczności ludzkiej natury
• Dążenie do olśnienia i zaskoczenia odbiorcy

Example: Poeci barokowi często porównywali życie do krótkotrwałych zjawisk, takich jak dym, cień czy bańka mydlana, aby podkreślić jego ulotność.

Marinizm to styl poetycki charakteryzujący się wyszukaną formą, konceptualizmem i bogactwem środków stylistycznych, nazwany od włoskiego poety Giambattisty Marina.

Definition: Koncept barok - pomysłowy, często zaskakujący sposób ujęcia tematu w utworze literackim, mający na celu olśnienie czytelnika.

Pochodzenie nazwy i chronologia baroku

Barok nazwa epoki wywodzi się od portugalskiego słowa "barocco", oznaczającego perły o nieregularnych kształtach. Termin ten doskonale oddaje charakter epoki - pełnej kontrastów i zaskakujących form.

Ramy czasowe baroku w Europie to okres od końca XVI do końca XVII wieku. Styl barokowy rozprzestrzenił się z Włoch na Hiszpanię, kraje niemieckojęzyczne i Niderlandy. W Polsce barok trwał nieco dłużej, do lat 30. XVIII wieku.

Highlight: Przejście z renesansu do baroku było procesem stopniowym, a nie nagłą zmianą.

Kontrreformacja barok to kluczowy ruch, który ukształtował kulturę epoki. Sobór trydencki (1545-1563) uznaje się za początek kontrreformacji, której celem było powstrzymanie ekspansji protestantyzmu i reforma Kościoła katolickiego.

Vocabulary: Kontrreformacja - ruch w Kościele katolickim mający na celu przeciwdziałanie reformacji protestanckiej i odnowę wewnętrzną Kościoła.

Wpływ kontrreformacji na kulturę baroku obejmował:

• Zaostrzenie dyscypliny wśród duchowieństwa
• Tworzenie seminariów duchownych
• Opracowanie oficjalnego katechizmu
• Powołanie nowych zakonów, w tym jezuitów

W tym okresie nasiliła się również nietolerancja religijna, czego przejawem było utworzenie Świętego Oficjum i Indeksu ksiąg zakazanych.

Example: Na Indeksie ksiąg zakazanych znalazły się dzieła takich autorów jak Mikołaj Kopernik, Giordano Bruno czy Adam Mickiewicz.