Kierunki filozoficzne dwudziestolecia międzywojennego

W dwudziestoleciu międzywojennym rozwinęło się kilka istotnych kierunków filozoficznych, które miały znaczący wpływ na kulturę i myśl tego okresu:

1. Egzystencjalizm - pesymistyczny nurt wywodzący się z XIX wieku, którego prekursorem był Søren Kierkegaard. Zakłada, że człowiek pojawił się na świecie bez celu, musi wziąć pełną odpowiedzialność za swoje czyny, a życie jest krótkie i kruche.

2. Pragmatyzm - powstały jako opozycja do racjonalizmu, z Williamem Jamesem jako prekursorem. Kładzie nacisk na praktyczność i przydatność prawdy, przedkładając wykorzystanie wiedzy nad dążenie do obiektywnej prawdy.

3. Katastrofizm - nurt wynikający bezpośrednio z traumy po I wojnie światowej. Charakteryzuje się pesymizmem i obawą przed nadchodzącą katastrofą. Zakłada niemożliwość powrotu do dawnych norm moralnych i wartości.

4. Fenomenologia - zapoczątkowana przez Edmunda Husserla, dążyła do zbudowania filozofii badającej istotę przedmiotów. Odrzucała psychologizm i relatywizm, stawiając sobie za cel osiągnięcie pewnej wiedzy.

Definition: Katastrofizm - nurt filozoficzny i literacki dwudziestolecia międzywojennego, charakteryzujący się pesymistyczną wizją przyszłości i przekonaniem o nieuchronności nadchodzącej katastrofy cywilizacyjnej.

Highlight: Główne kierunki filozoficzne tego okresu odzwierciedlały zarówno optymizm początku epoki, jak i narastający pesymizm w obliczu zbliżającej się II wojny światowej.

Literatura dwudziestolecia międzywojennego

Literatura 20-lecia międzywojennego cechowała się dużą różnorodnością i eksperymentalnością. Oto jej główne cechy i gatunki:

1. Niejednorodność - prezentowała skrajne programy artystyczne.
2. Ograniczenie roli fabuły i akcji na rzecz głębokiej analizy psychologicznej.
3. Zmiana nastrojów - od optymizmu w pierwszym dziesięcioleciu do pesymizmu w drugim.

Główne gatunki literackie:

1. Powieść realistyczna - charakteryzująca się dokładnym opisem rzeczywistości, obiektywnym narratorem i logiczną fabułą.
2. Powieść awangardowa - zrywająca z wyznacznikami literatury realistycznej, często wykorzystująca oniryzm, surrealizm czy groteskę.
3. Powieść psychologiczna - skupiająca się na ukazywaniu emocji i przemyśleń bohaterów.
4. Powieść polityczna - często poruszająca temat walki o władzę i wizji przyszłej Polski.
5. Proza poetycka - łącząca cechy prozy i poezji, nasycona środkami artystycznymi.
6. Manifest literacki - forma postulatów skierowanych do odbiorców.

Highlight: Grupy poetyckie dwudziestolecia międzywojennego eksperymentowały z różnymi formami i stylami, tworząc bogatą i zróżnicowaną literaturę.

Example: Przykładem powieści psychologicznej z tego okresu może być "Granica" Zofii Nałkowskiej, zgłębiająca wewnętrzne przeżycia bohaterów.

Wzorce osobowe w literaturze:

1. Zbuntowany młody człowiek - sprzeciwiający się zasadom i poszukujący nowych autorytetów (np. Czarek Baryka).
2. Nowoczesna kobieta - równa mężczyznom i otwarta na nowe doświadczenia.

Quote: "Literatura XX-lecia międzywojennego była bardzo niejednorodna. Prezentowała skrajne programy artystyczne."

Ta różnorodność i eksperymentalność literatury odzwierciedlała dynamiczne zmiany społeczne i kulturowe zachodzące w Polsce w okresie międzywojennym.