Determinizm w filozofii pozytywizmu
Hipolit Taine reprezentował odmienne podejście wśród filozofów pozytywizmu. W przeciwieństwie do Spencera, był przeciwnikiem ewolucjonizmu, twierdząc, że zmiany w dziejach ludzkości następują skokowo, a nie stopniowo.
Taine był zwolennikiem determinizmu - przekonania, że wszystkie zdarzenia są uwarunkowane przyczynowo-skutkowo. Nic nie dzieje się przypadkowo, każde zjawisko ma swoją przyczynę. To podejście pokazuje, jak ramy czasowe pozytywizmu charakteryzowały się wiarą w uporządkowany świat.
Według Taine'a na dzieje ludzkie wpływają cztery główne czynniki: klimat, w którym żyjemy, rasa człowieka, środowisko (nasze otoczenie) oraz moment historyczny. Te elementy tworzą kompletny obraz determinizmu w jego filozofii.
🔍 Ciekawostka: Poglądy Taine'a miały ogromny wpływ na literaturę - szczególnie na rozwój naturalizmu, który przedstawiał człowieka jako istotę całkowicie zdeterminowaną przez czynniki zewnętrzne.
Główne założenia pozytywizmu w Polsce wynikały z adaptacji tych filozofii do lokalnych warunków. Hasła pozytywizmu takie jak "praca u podstaw" i "praca organiczna" stały się szczególnie ważne w kontekście sytuacji politycznej kraju.