Grób Agamemnona

Alternatywny zapis:

z przeszłością zawiedzionego postawą swego narodu patrioty. Choć wiersz ten pisany w odmiennych niż nasze czasy, mógłby i po dzień dzisiejszy stać się przestrogą dla rządzących naszym krajem. I dzisiaj widać wyraźne znamiona fragmentu wiersza: *********************************************************** Analiza i interpretacja ,,Grób Agamemnona" zbudowany jest z 21 zwrotek, każda ma sześć wersów. Rymy występują w schemacie ab-ab-cc. Utwór rozbity jest na dwie części. a) W pierwszej Słowacki dokonuje rozliczenia z własną twórczością, a wizyta w grobowcu słynnego greckiego wodza staje się powodem do refleksji nad twórczością Homera, którą poeta znał i podziwiał oraz jej porównania do własnego dorobku. Słowacki stwierdza, że nie może się równać ze starożytnym mistrzem - chodzi o symboliczne pęknięcie struny, promienia światła, jaki wpadł do środka przez szczelinę w grobowcu. b) W drugiej części poeta dokonuje rozrachunku z Polską i Polakami. Stwierdza, że brak nam wystarczającego męstwa, by wywalczyć niepodległe państwo i wzywa, by pójść za przykładem starożytnym Greków, którzy nie poddawali się nawet wobec miażdżącej przewagi przeciwnika. Winą za upadek Polski Słowacki obarcza szlachtę, ów ,,czerep rubaszny" - dominującą klasę społeczną w Polsce przedrozbiorowej. Poeta oskarża, ale jednocześnie przyznaje, że sam nie jest bez winy. ***** **** Analiza To długi utwór stroficzny napisany jedenastozgłoskowcem. Każda z dwudziestu jeden strof zawiera sześć wersów. ************ Rymy rozkładają się w całym wierszu według schematu ababcc. Tak więc w czterech pierwszych wersach strofy występują rymy naprzemienne, natomiast dwie ostatnie linijki są parą rymów sąsiadujących końcowych. Przeważają rymy dokładne, np.: przedział-powiedział, choć spotkać można także rymy niedokładne: przestraszy-naszej. W utworze wielokrotnie została użyta pauza: Że serce skruszy wstyd - w każdym Polaku są także wykrzyknienia, np.: Niezawstydzona niczym - nieśmiertelna! oraz zapytania: Gdyby spytali tak - cóż bym odpowiedział? Wiersz zawiera liczne epitety np.: „kopuła podziemna", świerszcze polne”. Występują także personifikacje: Gdzie wiatr przychodzi po szczelinach wzdychać i ma Elektry głos (...) ************ ********: ***************** Interpretacja Utwór można podzielić na dwie części. W pierwszej z nich podmiot liryczny, zwiedzając grób Agamemnona, snuje luźne refleksje na temat poezji, historii Grecji i Homera. Właśnie te rozważania są pretekstem nawiązań do sytuacji Polski, która utraciła swoją niepodległość. Podmiot liryczny mówi o bohaterstwie Greków pod Termopilami, co zestawia z upadkiem powstania listopadowego. Dlatego uważa, iż Polscy powinni się wstydzić. Nie są godni zatrzymywać się przed grobem Leonidasa, gdyż nie wykazali się w walce o ojczyznę bohaterstwem i męstwem. Pozwolili, by Polska utraciła niepodległość. Przyczyny upadku powstania upatruje podmiot liryczny w braku jedności narodowej. Zarzuca szlachcie, że nie słuchała głosu ludu. Ponadto jej skłonności do wystawnego życia i bezmyślnego naśladownictwa obcych zwyczajów także miały duży wpływ na bieg wydarzeń w kraju. Także i siebie podmiot liryczny wini za taki stan rzeczy, nie wziął bowiem udziału w powstaniu. Mówi o sobie: ,,Mówię bom smutny - i sam pełen winy". W ostatnich strofach zwraca się do Polski, którą nazywa „papugą narodów" i ,,niewolnicą". Rozprawia się z Polską i Polakami w bardzo ostrych słowach. ************** ******************************** Streszczenie *********** ,,Grób Agamemnona" to fragment większego poematu Juliusza Słowackiego, pt. „Podróż do Ziemi Świętej z Neapolu". Został on jednak opublikowany również oddzielnie (razem z „Lillą Wenedą") w 1840 roku. Poeta nawiązuje w tej pieśni do swojej wizyty w Grecji, w starożytnych Mykenach, gdzie zwiedzał tytułowy Grób Agamemnona, zwany inaczej Skarbcem Atreusza. Opis antycznego zabytku stanowi jednak tylko pretekst do ogólnych refleksji nad problematyką narodu, sztuki i historii. Pieśń rozpoczyna się apostrofą do lutni, metafory poetyckiego natchnienia, którą poeta prosi, aby zdołała oddać jego posępne przemyślenia. Podmiot tekstu jest w niezwykle smutnym nastroju, ponieważ znajduje się we wnętrzu grobu Agamemnona. Z oddali dobiega do niego słaby głos harfy Homera. Wiatr trąca pajęczyny rozpostarte między kamieniami starożytnej budowli, a wraz z nim do wnętrza wpadają nasiona egzotycznych roślin. Słychać cykanie świerszczy, w którym poeta dostrzega zwiastun końca rapsodu (starożytnej pieśni bohaterskiej). Podmiot czuje się cichy i martwy jak spoczywające w grobie szczątki Atrydów. Następnie zrywa jeden liść z dębu, który znajduje się przy wejściu i blokuje dopływ światła. Czynność ta powoduje wdarcie się do wnętrza grobu promienia słońca. Poeta widzi w nim strunę z harfy Homera. Próbuje na niej zagrać, ale struna pęka mu w ręku. Podmiot uważa, że to znak, iż jego losem jest tworzenie poezji niemej, przeznaczonej dla umarłych. Następnie poeta wsiada na konia i pędzi przed siebie. Twierdzi, że zatrzyma się dopiero na grobie żołnierzy. Zastanawia się więc, czy będą to Termopile - słynny symbol greckiego heroizmu, wąwóz w którym żołnierze króla Leonidasa oddali życie za ojczyznę. Stwierdza, że koń zatrzyma się jednak pod Cheronea, w miejscu oznaczającym klęskę i hańbę. Słowacki uważa bowiem, że jest to mogiła na miarę polskiej (nawiązuje tu powstania listopadowego). Poeta mówi, że jest z kraju niewolników, gdzie: po dniach nieszczęśliwych Zostaje smutne pół- rycerzy - żywych. Nie może stanąć pod Termopilami, ponieważ tam każdy Polak doznaje zawstydzenia jako przedstawiciel narodu zniewolonego. Zastanawia się, co by odpowiedział, gdyby Grecy polegli pod Termopilami powstali i zapytali: „Wiele was było?". Następnie kontynuuje dygresję historyczną: pod Termopilami spoczęło nagie ciało króla Leonidasa (bez złotego pasa i czerwonego kontusza). W tym miejscu pojawia się rozbudowana apostrofa do Polski. Poeta mówi, że dopóki będzie ona więziła swoją anielską duszę w „czerepie rubasznym", dopóty będzie obiektem agresji kata. Musi ona sięgnąć po miecz zemsty, zrzucić koszulę Dejaniry i powstać bezwstydnie naga. Naród polski ma powstać jako posąg z jednej bryły, odporny na gromy. Niestety Polska była w przeszłości ,,pawiem narodów” i „papugą", teraz zaś jest służącą. Poeta wypowiada te słowa ze smutkiem i poczuciem winy. Nawet jeśli Polska go przeklnie, jego dusza nie zostanie zraniona. Słowacki ma świadomość, że musi głęboko zranić Polskę, żeby poruszyć jej wnętrze. Porównuje ją też do szczekającej suki i nazywa ,,Niewolnicą". motywy literackie ******** a) motyw Polski/Polaków Naród polski porównany zostaje do greckiego. Niestety Polakom brak dzielności starożytnych Greków, którzy w przegranych bitwach prezentowali wyjątkowe męstwo i upór - jak pod Termopilami. Słowacki skarży się, że Polakom brakuje tego męstwa (przegrane powstanie listopadowe), a do klęski i rozbiorów doprowadziła anarchia szlachty, nazwanej ,,czerepem rubasznym". Dalej poeta stwierdza: "Polsko! lecz ciebie błyskotkami łudzą Pawiem narodów byłaś i papugą, A teraz jesteś służebnicą cudzą". Utwór nie kończy się pesymistycznie - Słowacki kreśli wizję przyszłej, wolnej i odrodzonej Polski, która zadziwi jeszcze świat. b) motyw historii Historię symbolizuje grób Agamemnona, greckiego króla, który dowodził oblężeniem Troi czy przykłady słynnych bitew, nie zawsze kończących się zwycięstwem wojsk greckich, na przykład Termopile czy Cheronea. c) motyw wojny Poeta opisuje starcia i potyczki starożytnych Greków - bitwy pod Termopilami i Cheronea, wspomina też, że Agamemnon był dowódcą greckich wojsk, walczących o zdobycie Troi. Słowacki chwali wojenne męstwo i nieustępliwość Greków, którzy woleli zginąć niż się poddać. d) motyw artysty Pierwsza część utworu ,,Grób Agamemnona” poświęcona jest rozliczeniom Słowackiego z własną twórczością. Poeta ubolewa, że jego wiersze nie są tak doskonałe, jak wiersze starożytnych mistrzów. ,,Tylko się słońcu stała większa szpara, I wbiegło złote, i do nóg mi padło. Zrazu myślałem, że ten co się wdziera. Blask, była struna to z harfy Homera" - pisze Słowacki o wizycie w grobie Agamemnona. Harfa Homera to w przenośni talent poetycki. Polski poeta chce więc schwytać blask, padający do grobu, ale struna pęka. To symboliczny opis porażki artystycznej Słowackiego - twórca czuje, że jego strofy mogłyby być lepsze.