Księga Wyjścia

Alternatywny zapis:

udaje się na górę Synaj. Bóg przekazuje mu dekalog. W tym samym czasie, w obozie wędrowców narasta bunt. złota posąg 3. Bunt Izraelitów i kara za grzechy - Powracający Mojżesz zauważa, że jego towarzysze odlali cielca i oddają mu cześć. Wzburzony bohater rozbija tablice. Następuje podział na wiernych Bogu i zwolenników nowego kultu. Wędrówkę kontynuują ci, którzy pozostają przy Mojżeszu. Zostaje też odnowione przymierze z Bogiem. Mojżesz spisuje prawa przekazane przez Stwórcę, buduje namiot przeznaczony do modlitw z Bogiem i wyznacza grupę kapłanów odpowiedzialnych za zachowanie obrzędów. Księga Wyjścia - z greckiego exodus jest drugą częścią Pięcioksięgu Mojżeszowego. Nazwa księgi nawiązuje do jednego z najważniejszych wydarzeń przez nią opisywanych, mianowicie do ucieczki Izraelitów z Egiptu. Jednak nie jest to jedyny temat tej obszernej księgi. Księga ta opisuje około 100 lat (w przybliżeniu 1325-1225 przed Chrystusem) historii ludu wybranego. Można podzielić ją na cztery bloki tematyczne: 1) Wyjście Izraelitów z niewoli egipskiej. (rozdz. 1-15) 2) Pielgrzymka ludu na Synaj. (rozdz. 16-18) 3) Zawarcie przymierza Boga z Izraelitami na Synaju. (19-26) 4) Odwrócenie się Izraela od Boga i nowe przymierze. (25-40) Księga Wyjścia kontynuuje opowieść o patriarchach rozpoczętą w Księdze Rodzaju. Egipcjanie, widząc, że liczni potomkowie Jakuba zamieszkujący deltę Nilu rosną w potężny naród Izraela, przestraszyli się i postanowili go zniszczyć. Bóg dostrzegając ucisk Izraelitów posłał do nich Mojżesza, który miał ich wybawić z niewoli egipskiej. Mojżesz urodził się wtedy, gdy faraon wydał rozkaz zatopienia w Nilu każdego izraelskiego noworodka płci męskiej. Mojżesz został umieszczony w koszyku i pozostawiony wśród sitowia Nilu, tak znalazła go kąpiąca się królowa Egipska. Widząc samotne dziecko, postanawia je wychować. Wychowany na dworze królewskim Mojżesz w końcu odkrywa, kim jest i postanawia walczyć o prawa swojego narodu, został jednak zmuszony do ucieczki z Egiptu. Mojżesz udał się do kraju Mediewistów, gdzie pojmuje za żonę córkę kapłańską i zajmuje się pasaniem owiec. Pewnego dnia ukazał mu się Bóg w krzewie gorejącym (płonął, ale się nie spalał) i przemówił do Mojżesza, nakazując mu wyprowadzenie ludu izraelskiego z Egiptu. Bóg oznajmił wybrańcowi swoje imię, powiedział: ,,Jestem, który jestem' Mojżesz zabrał w drogę Aarona, który przemawiał do Izraelitów. Mężczyźni udali się do faraona, by ten pozwolił Izraelitom wyjść na pustynię złożyć ofiarę Bogu. Faraon stanowczo odmówił. W odpowiedzi na sprzeciw władcy Bóg zsyłał kolejne plagi na Egipt (krew w Nilu, muchy, żaby, komary, zaraza bydła, wrzody, grad, szarańcza, ciemności, śmierć pierworodnych). Faraon uległ dopiero, gdy śmierć poniósł jego syn. Ale i wtedy wysłał za wyruszającym w podróż ludem izraelskim wojsko, które utonęło w wodach Morza Czerwonego. Natomiast dzięki cudom czynionym przez Boga ręką Mojżesza, morze rozstąpiło się przed Izraelitami i przeszli oni bezpiecznie na drugi brzeg. Izraelici, idąc przez pustynię, często nie mieli nic do jedzenia, ani do picia, dlatego szemrali przeciw Mojżeszowi, ale ten modląc się do Boga i słuchając jego rozkazów, w cudowny sposób zdobywał pożywienie dla swego ludu (tu znajduje się opowieść o mannie z nieba oraz o wodzie wypływającej ze skały). W czasie swej podróży Izraelici byli zmuszeni walczyć z Amalekitami, nad którymi zwyciężyli dzięki wytrwałej modlitwie Mojżesza. Niedługo po tym do obozu Izraelitów przybył teść Mojżesza przywożąc mu żonę Seforę i dwóch synów Gerszoma i Eliezera. Teść widząc zapracowanie zięcia, radzi mu by ustalił przełożonych nad ludem, by wszystko nie spoczywało na jednych barkach. Tak też Mojżesz uczynił. W trzecim miesiącu wędrówki przez pustynię Izraelici dotarli do Góry Synaj, gdzie rozbili obóz. Tu Bóg zawarł z nimi przymierze. Bóg objawił się całemu ludowi Izraela wśród grzmotów i błyskawic, przy dźwiękach trąb pod postacią ciemnego obłoku. Lud bał się rozmawiać z Bogiem i prosił Mojżesza, by wystąpił w ich imieniu. Bóg przemawiając do Mojżesza wymienia prawa, jakich mają przestrzegać Izraelici, nakazuje też wykonanie dla niego przybytku, w którym mógłby obcować ze swym ludem. Na koniec daje Mojżeszowi dwie kamienne tablice, na których wyryty jest Dekalog. Bóg obiecuje błogosławić ludowi drodze do ziemi obiecanej, jeśli ten pozostanie mu wierny i nie będzie czcił złotych bożków. Tymczasem czekający u podnóża góry Izraelici niecierpliwili się i prosili Aarona, by uczynił im cielca ze złota. Tak też się stało. Gdy ujrzał to Pan, rozgniewał się ogromnie na lud o twardym karku i chciał go zgładzić, ale Mojżesz wybłagał dla Izraelitów litość. Zszedł z góry i zobaczył świętujących braci, rozgniewał się i rozbił tablice z Dekalogiem, po czym zniszczył złotego bożka. Mojżesz zawołał tych którzy wierzą w Pana, wtedy przyłączyli się do niego wszyscy synowie Lewiego. Następnie rozkazał przejść po obozie i zabić wszystkich, którzy się do niego nie przyłączyli, tej nocy zginęło około trzech tysięcy mężów. Następnego dnia Mojżesz oznajmił pozostałym, że popełnili ciężki grzech wobec Boga, ale on pójdzie teraz prosić go o przebaczenie. Tak też uczynił. Bóg kazał mu wyruszyć w drogę, obiecał również opiekę. Mojżesz zabrał w dalszą drogę namiot zwany Namiotem Spotkania, gdzie każdy mógł obcować z Panem. Kiedy Mojżesz wchodził do namiotu zstępował ognisty słup z nieba, i wtedy Mojżesz rozmawiał z Bogiem jak z przyjacielem. Mojżesz prosił Boga, by ten podążył razem ze swym ludem i objawił mu swoją chwałę. Bóg nakazał udać się Mojżeszowi ponownie na górę Synaj, gdzie odnowił swoje przymierze z ludem. Nakazał Mojżeszowi wykonanie nowych tablic z Przykazaniami oraz szeregu przedmiotów kultu: przybytek, arkę, stół, świecznik, ołtarze, sprzęty, dziedziniec i szaty kapłańskie. Mojżesz, po czterdziestu dniach i czterdziestu nocach, schodząc z góry miał twarz promieniejącą z powodu spotkania z Bogiem, lud się wystraszył, ale on zawołał go do siebie i oznajmił wolę Pana. Gdy wszystko było wykonane nakazał Pan Mojżeszowi w pierwszym dniu miesiąca namaścić Aarona i jego synów na kapłanów. Gdy mężczyźni zostali namaszczeni w Namiocie spotkania, obłok pański okrył przybytek. Wtedy to obłok okrył Namiot Spotkania, a chwała Pana napełniła przybytek. I nie mógł Mojżesz wejść do Namiotu Spotkania, bo spoczywał na nim obłok i chwała Pana wypełniała przybytek. Ile razy obłok wznosił się nad przybytkiem, Izraelici wyruszali w drogę, a jeśli obłok nie wznosił się, nie ruszali w drogę aż do dnia uniesienia się obłoku. Obłok bowiem Pana za dnia zakrywał przybytek, a w nocy błyszczał jak ogień na oczach całego domu izraelskiego w czasie całej ich wędrówki. Księga Wyjścia zawiera dwie najważniejsze prawdy religii Izraela: Jahwe - jest jedynym Bogiem, któremu należy oddawać cześć oraz naród izraelski jest narodem wybranym przez Boga i związanym z Nim przymierzem. Bóg z tej księgi to Pan prowadzący swój lud, czyniący cuda, dający prawa. Jest on jednocześnie bardzo bliski i daleki. Obcuje z Mojżeszem jak z przyjacielem, ale jego oblicze pozostaje zakryte. Autorstwo tej księgi przez tradycje było przypisywane właśnie Mojżeszowi, w tekście zresztą istnieją aluzje, które mogłyby o tym świadczyć. Dziś jednak wiemy, że nie jest to prawda, ale niewątpliwe pozostaje to, że Mojżesz musiał mieć duży wpływ na kształtowanie tej księgi. Księga Wyjścia to druga część Pięcioksięgu, który opowiada o historii świata od jego początków do osiedlenia się Izraelitów na Ziemi Obiecanej i śmierci Mojżesza. Dla Żydów pięć pierwszych ksiąg Starego Testamentu ma szczególne znaczenie.Stanowi źródło prawd wiary, norm obyczajowych, moralnych i prawnych oraz podstawę przekonania o wyjątkowej roli, którą Bóg wyznaczył narodowi żydowskiemu w planie zbawienia ludzkości. Głównym bohaterem Pięcioksięgu, zwłaszcza Księgi Wyjścia jest Mojżesz, twórca i prawodawca judaizmu, uznawany za proroka nie tylko przez Izraelitów, lecz także przez chrześcijan i wyznawców islamu. Prorok - charyzmatyczny przywódca, któremu przypisuje się szczególne posłannictwo boże, nierzadko założyciel jakiejś religii. W innym znaczeniu to osoba przewidująca przyszłość, w szczególności nadejście kataklizmów. Księga Wyjścia jest jedną z najważniejszych w Starym Testamencie. Zawiera kluczowe wątki tradycji biblijnej: wyprowadzenie narodu wybranego z Egiptu, zawarcie przymierza z Bogiem, przekazanie Dekalogu, wreszcie miłosierdzie i wyrozumiałość Stwórcy, który wybaczył Izraelitom odstępstwo od wiary (kult złotego cielca). Arka Przymierza Przymierze Boga z ludem Izraela, o którym mówi Księga Wyjścia, symbolizują Namiot Spotkania i Arka Przymierza. Wykonano je ściśle według instrukcji zawartej w Biblii. Arka była ozdobną skrzynią, w której umieszczono kamienne tablice z Dekalogiem. W czasie wędrówki przez pustynię przechowywano ją w Namiocie Spotkania, później - w Świątyni Jerozolimskiej. Około 586 r. p.n.e., w czasie najazdu Babilończyków na Izrael, zaginęła. Próby jej odnalezienia są tematem wielu legend, a sama Arka częstym motywem w sztuce żydowskiej i chrześcijańskiej.