Sztuka i literatura baroku
Sztuka barokowa charakteryzowała się bogactwem form i ekspresją. W malarstwie wyróżnili się:
- Caravaggio - mistrz światłocienia
- Peter Paul Rubens - malarz ludzkiego ciała
- Rembrandt Harmensz van Rijn - malarz ducha
- Jan Vermeer - twórca scen z życia codziennego
Example: Przykłady malarstwa barokowego to "Powołanie św. Mateusza" Caravaggia czy "Dziewczyna z perłą" Vermeera.
Architektura baroku cechowała się:
- Budowlami na planie koła, wieloboku lub elipsy
- Kopułami z nadbudówką (latarnią)
- Kolumnami o spiralnym trzonie
- Bogatym wystrojem rzeźbiarskim i ornamentami
- Malowanymi plafonami
- Pałacami otoczonymi geometrycznymi ogrodami
Highlight: Cechy stylu barokowego w architekturze to przede wszystkim monumentalizm, bogactwo dekoracji i dynamika form.
W literaturze baroku ważną rolę odgrywał marinizm, reprezentowany przez Jana Andrzeja Morsztyna. Jego poezja charakteryzowała się:
- Elegancją i wyrafinowaniem
- Zaskakującymi pomysłami
- Zestawianiem nieoczekiwanych porównań
Example: W wierszu "Do trupa" Morsztyn porównuje osobę zmarłą do nieszczęśliwie zakochanej.
Innym ważnym gatunkiem był pamiętnik, reprezentowany przez Jana Chryzostoma Paska. Pamiętniki sarmackie ukazywały:
- Żarliwy patriotyzm
- Męskość i waleczność
- Wojnę jako przygodę
- Przeświadczenie o własnej wartości
Definition: Pamiętnik to gatunek epicki, opisujący wydarzenia z perspektywy uczestnika, pisany z dystansu czasowego.
W poezji metafizycznej, reprezentowanej przez Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego, dominował dualizm człowieka rozdartego między pragnieniami duszy a potrzebami ciała. Jego sonety poruszały problemy egzystencjalne, takie jak sens życia czy przeznaczenie.
Vocabulary: Motyw vanitas vanitatum (marność nad marnościami) występuje w wierszu "Krótkość życia", mówiącym o przemijaniu i ulotności ludzkiego istnienia.
