Obraz społeczeństwa polskiego w "Lalce" Bolesława Prusa - panoramiczne ujęcie XIX-wiecznego społeczeństwa ukazujące jego rozpad i dysfunkcje. Prus krytycznie przedstawia trzy główne warstwy społeczne: arystokrację, mieszczaństwo (polskie, niemieckie i żydowskie) oraz biedotę, eksponując ich cechy charakterystyczne i wpływ na kondycję kraju.
- Arystokracja ukazana jako próżna, pasożytnicza i pozbawiona patriotyzmu
- Mieszczaństwo polskie przedstawione jako bierne i pozbawione inicjatywy
- Mieszczaństwo niemieckie i żydowskie ukazane jako pracowite, ale z własnymi wadami
- Biedota zobrazowana jako uczciwi, ale żyjący w skrajnej nędzy ludzie
Prus krytykuje marnotrawstwo dorobku pokoleń i niszczenie wartościowych jednostek, postulując szacunek dla nauki i pracy jako drogę do poprawy sytuacji kraju.