Wzorce osobowe i popularne motywy oświecenia

Oświecenie najważniejsze informacje dotyczące wzorców osobowych i popularnych motywów:

Wzorce osobowe:

1. Bohater oświecony - racjonalista, dobry obywatel, patriota, reformator
2. Bohater sentymentalny - wrażliwy, uczuciowy, melancholijny, zafascynowany naturą
3. Oświecony Sarmata - przywiązany do tradycji, ale otwarty na reformy

Antywzorce:

1. Żona modna - bezkrytycznie naśladująca zagraniczną modę, żyjąca ponad stan
2. Fircyk - powielający obce wzory, lekkomyślny, niepoważny

Popularne motywy:

1. Ojczyzna i patriotyzm - dobry obywatel gotowy poświęcić się dla ojczyzny
2. Utopia i podróż - wizja idealnego państwa opartego na sprawiedliwości społecznej
3. Miłość sentymentalna - perypetie sercowe na tle przyjaznej natury
4. Arkadia - tęsknota za rzeczywistością wolną od konfliktów, bliska więź człowieka z naturą

Highlight: Cechy literatury oświecenia propagująca nowe idee wzorce: dydaktyzm, racjonalizm, krytycyzm, patriotyzm.

Vocabulary: Arkadia - w literaturze oświeceniowej symbol idealnej krainy, gdzie człowiek żyje w harmonii z naturą.

Ramy czasowe i pojęcia epoki oświecenia

Początek oświecenia w Polsce datuje się na lata 40. XVIII wieku, podczas gdy w Europie epoka ta rozpoczęła się już w latach 80. XVII wieku. Koniec oświecenia w Polsce przypada na lata 20. XIX wieku, co zbiegło się z zakończeniem Rewolucji Francuskiej (1789-1799) w Europie.

Nazwa epoki symbolizuje "światło rozumu" rozpraszające mroki zabobonów, ignorancji i zacofania. Oświecenie charakteryzowało się wiarą w rozum jako najlepsze źródło wiedzy. Epokę tę określano również mianem "wieku rozumu" lub "wieku filozofów".

Kluczowe pojęcia epoki oświecenia to:

1. Racjonalizm - przekonanie, że rozum jest najważniejszym narzędziem poznania.
2. Deizm - wiara w Boga jako stwórcę świata, który nie ingeruje w jego dzieje.
3. Empiryzm - pogląd, że rzeczywistość można poznawać poprzez doświadczenie i eksperyment.
4. Sensualizm - przekonanie, że rzeczywistość poznajemy za pomocą zmysłów.
5. Utylitaryzm - dążenie do zaspokajania potrzeb jednostkowych, które jest moralne, jeśli przynosi pożytek ogółowi.
6. Ateizm - negacja istnienia Boga.

Highlight: Oświecenie w Polsce notatka: Epoka ta przyniosła krytyczne podejście do religii, odrzucenie wiary w cuda i zjawiska nadprzyrodzone oraz krytykę kościoła.