Alternatywny zapis:

się z uczuciami innych, traktował ich instrumentalnie, unieszczęśliwiał córkę, nie wyrażając zgody na jej ślub z ukochanym. Sumienie go ruszyło tuż przed śmiercią, przebaczył Jackowi Soplicy, o czym świadczy gest Krzyża, który nakreślił, upadając na ziemię. ZOSIA HORESZKÓWNA- Córka zmarłej na Syberii Ewy, wnuczka Stolnika, młodziutka, czternastoletnia dziewczyna. Nieśmiała, ale rozsądna. Kocha Tadeusza, ale chcę poczekać z zaręczynami do powrotu, by mieć pewność, że uczucia Tadeusza są prawdziwe. Opiekuje się nią Telimena. W momencie rozpoczęcia akcji mieszka w Soplicowie od dwóch lat. SĘDZIA SOPLICA- właściciel Soplicowa, brat Jacka Soplicy, prawny opiekun Tadeusza. Jest starym kawalerem. To mądry, dobry gospodarz, który swoich poddanych traktuję z szacunkiem. Ważne dla niego jest poszanowanie człowieka, jego spraw i godności. Sędzia jest patriotą. Świadczy o tym chociażby urządzenie domu (na ścianach wisi portret Kościuszki, Jasińskiego i Korsaka podczas rzezi i Pragi w trakcie powstania Kościuszkowskiego, zegar wygrywa melodię Mazurka Dąbrowskiego.) Wychował Tadeusza w poszanowaniu dla tradycji narodowych. Nieco zapalczywy, porywczy, ale w gruncie rzeczy poczciwy człowiek TELIMENA- daleka krewna Sopliców, opiekunka Zosi przyjaciółka Sędziego. Zapewne jest wdową. To kobieta światowa, spędziła kilka lat w Petersburgu. Jest elegancką, zadbaną brunetką w wieku około 40 lat, kokietuje mężczyzn, ponieważ chciałby jeszcze raz wyjść za mąż, by zabezpieczyć swoją przyszłość. EWA HORESZKÓWNA- córka Stolnika, matka Zosi. Ukochana Jacka Soplicy. Ojciec nie zezwolił jednak na ślub. Poślubiła wojewodę z, którym później została zesłana na Syberię. Tam młoda zmarła, zastawiając w kraju małą Zosię. Bohaterka występuje tylko w retrospekcji. HRABIA HORESZKA- młody mężczyzna, ostatnio z rodu Horeszków. Jest bogaty, dużo podróżuje. Ma naturę romantyczną, lubi marzyć. Jest jednak rozsądny i nieskłonny do przemocy. Fascynuje go to, co cudzoziemskie, ale jest patriotą, walczy o wolność ojczyzny. ASESOR- znajomy Sędziego, naczelnik policji powiatowej. Zapalony myśliwy, właściciel charta Sokoła. Zaręczony z Teklą Hreszczeszanką. WOJSKI HRECZECHA- daleki krewny i przyjaciel Sędziego, osiadł w Soplicowie ze swoją córką teklą. Zarządza dworem. Jest wspaniałym gawędziarzem i bardzo dobrym kucharzem. WOŹNY PROTAZY BRZECHALSKI- pochodził z ubogiej szlachty. Woźny sądowy w domu Sędziego jest zaufanym sługą. To wróg Gerwazego, w sporze o zamek stoi po stronie Soplicy. GERWAZY RĘBAJTŁO (KLUCZNIK)- wierny sługa Horeszków. To on namówił Hrabiego do walki o zamek Przez 20 lat żył nadzieją zemsty za zabicie Stolnika przez Jacka Soplicę, przez ten cały czas pielęgnował w sobie nienawiść, by w końcu przeprowadzić zajazd na Soplicowo. Potrafi, po wysłuchaniu spowiedzi Jacka, mu wybaczyć. JANKIEL- Żyd, karczmarz, patriota. Mistrz gry na cymbałach. Prowadził działalność spiskową z Jackiem Soplicą. MACIEJ DOBRZYŃSKI- najstarszy przedstawiciel szlachty dobrzyńskiej. Mądry, cieszy się powodzeniem wśród szlachty. SZLACHTA DOBRZYŃSKA- szlachta zaścianka (średniej klasy zamożności) Dobrzyna to ludzie hałaśliwi, bezmyśli i porywczy, podatni na wpływy. KAPITAN RYKÓW- Rosjanin, który lubi i ceni Polaków. Podczas zajazdu stara się hamować Majora Płuta, jest zwolennikiem pokojowego rozwiązywania sytuacji. REJENT- znajomy Sędziego, urzędnik przy sądzie ziemskim. Zapalony myśliwy, właściciel charta Kusego. Pod koniec akcji zaręczył się z Telimeną. PODKOMORZY- stary znajomy Sędziego, na dworze ojca Podkomorzego Sędzia spędził swą młodość. Podkomorzy przyjechał do Soplicowa, by rozsądzić spór o zamek między rodziną Sopliców i Horeszków. Towarzyszyły mu żona i dwie córki: Róża i Anna. MAJOR PŁUT- zruszczony Polak, komendant batalionu jegrów (formacja wojskowa) stacjonujących w pobliżu Soplicowa, okaz Tatra i tchórza. Najeżdża na Soplicowo wykorzystując zajazd jako okazję do osobistych porachunków - zemsty za wyrzucenie z balu. Ginie z ręki Gerwazego. POSTACIE HISTORYCZNE HENRYK DĄBROWSKI- polski generał, twórca Legionów Polskich we Włoszech. KAROL OTTO KNIAZIEWICZ-polski generał, jeden z dowódców Legionów Polskich. NAPOLEON BONAPARTE- nie występuje fizycznie w utworze, ale jest obecny w rozmowach bohaterów. Polacy wiążą z nim nadzieję na odzyskanie niepodległości. WĄTKI WĄTEK MIŁOSNY- obejmuje perypetie miłosne Tadeusza (uczucie do Telimeny, Głęboka miłość do Zosi zakończona zaręczynami.) SPÓR O ZAMEK- dotyczy posiadłości Stolika Horeszki, o który spór toczą Sędzia, bo zamek graniczy z jego dobrami i Hrabia będący potomkiem Horeszki. WĄTEK KSIĘDZA ROBAKA- obejmuje wszystkie wydarzenia związane z ważnym bohaterem Jackiem Soplicą, który przez większą część akcji występuje jako Ksiądz Robak organizujący powstanie na Litwie, które mają ją przygotować na przyjęcie wojsk Napoleona. MOTYWY WEWNĘTRZNA PRZEMIANA BOHATERA- historia Jacka Soplicy ukazuje głęboką metamorfozę jaka dokonała się w nim pod wpływem tragicznych wydarzeń i wstrząsu, jakiego doznał po zabiciu Stolika Horeszki. Bohater postanowił odpokutować swoje grzechy. Z mściwego awanturnika dbającego o własne dobro, staje się pokornym mnichem, wielkim patriotą, dzielnym żołnierzem, emisariuszem (wysłannikiem) politycznym. TRADYCJE I OBYCZAJE- Soplicowo jest ukazane jako centrum polskości - dworek szlachecki z jego patriotycznym wystrojem, opis tradycji szlacheckich i polowania, grzybobrania, tworzenia kawy, zaręczyny i zajazdy. HISTORIA POLSKI - wydarzenie historyczne np. powstanie Kościuszkowskie, Konstytucja majowa itd. wpływają na tło wydarzeń i życie mieszkańców Soplicowa i okolic. W utworze zostają przywołane wspomnienia Jacka Soplicy i Gerwazego. Szlachta wyraża miłość do ojczyzny, bierze udział w walkach i działalności konspiracyjnej. NATURA/PRZYRODA- piękno przyrody współgra z nastrojami i przeżyciami bohaterów. Mieszkańcy Soplicowa i okolic żyją z nią w harmonii. To ona nadaje rytm dnia i wyznacza czas różnych zajęć np. pory spożywania posiłków, polowań, zajęć gospodarskich, rozrywek MIŁOŚĆ- Zosia i Tadeusz to przykład miłości szczęśliwej i spełnionej, która kończy spór pomiędzy zwaśnionymi rodami. W epopeji pojawia się także miłość nieszczęśliwa, tragiczna - Jacek Soplica i Ewa Horeszkówna. Mickiewicz Podkreśla też w utworze miłość do rodzinnego krajobrazu i narodu. OBYCZAJE WYCHOWANIE- Ważny był szacunek dla osób starszych. Przy zasiadaniu do stołu obowiązywał określony porządek, podobnie przy spacerach. Liczył się wiek, zajmowane stanowisko oraz płeć. POSIŁKI-przywiązywano do nich dużo uwagi. Otwarciem uczty zajmował się Wojski. Sama uczta była bardzo wystawna. Mężczyźni zajmowali damy ciekawą rozmową. PARZENIE KAWY- specjalna pani - kawiarka. GRZYBOBRANIE- wiąże się z nim odpowiedni strój. POLOWANIA- najdoskonalsze polowanie to polowanie na grubego zwierza np. Jelenia albo niedźwiedzia. ZAJAZDY- czyli zbrojne napaści. Wynikały one ze skłonności szlachty do samosądów. Ważną osobą był Woźny, który zanosił zapowiedź zajazdu i ogłaszał zajęcie ziemi przez tego, kto organizował zajazd. WYDARZENIA HISTORYCZNE LIST KONSTYTUCJA 3 MAJA- dźwięki radości, szczęścia, czuć dumę płynąca z melodii Jankiela TARGOWNICA (1792r.)- fałszywe nuty- synonim zdrady narodowej POWSTANIE KOŚCIUSZKOWSKIE (1794r.)- rzeź Pragi: branie tej melodii wywołuje lęk, strach i przerażenie UTWORZENIE LEGIONÓW POLSKICH-we Włoszech (1797r.-1807r.) MAZUREK DĄBROWSKIEGO - wywołuje falę entuzjazmu. melodia ta podnosi zgromadzonych na duchu. 1. przyjazd Tadeusza do soplicowa 2. flirt z Telimeną Wydarzenia 7. kłótnia Hrabiego z Sędzią 8. namowy do zajazdu na Soplicowo 9. miłosne perypetie Tadeusza i Telimeny 10. zajazd Gerwazego, Dobrzyńskich i Hrabiego na 3. opowieść Gerwazego o historii zamku Horeszków Soplicowo 4. polowanie, grzybobranie 5. zauroczenie Tadeusza Zosią 6. polowanie na niedźwiedzia. Hrabia i Tadeusz w niebezpieczeństwie 11. aresztowanie szlachty z Dobrzyna 12. bitwa, Jacek na łożu śmierci 13. spowiedź Jacka Soplicy 14. wojsko polskie w Soplicowie 15. rehabilitacja Jacka 16. zaręczyny Tadeusza i Zosi, koncert Jankiela, polonez