Style architektoniczne średniowiecza

W średniowieczu dominowały dwa główne style architektoniczne: styl romański i styl gotycki. Każdy z nich miał charakterystyczne cechy i pełnił określone funkcje.

Styl romański był pierwszym wielkim stylem europejskim po upadku Cesarstwa Rzymskiego. Jego główną funkcją było wyrażanie religijności, ale także zapewnienie obrony. Styl romański cechy obejmują:

• Zwartą, zamkniętą kompozycję budowli
• Wykorzystanie prostych brył geometrycznych
• Surową i ciężką bryłę kościoła
• Kamień jako główny materiał budowlany
• Bogate zdobnictwo kolumn i wejść

Example: Styl romański przykłady w Polsce to drzwi katedry gnieźnieńskiej ze scenami z życia św. Wojciecha, kolegiata w Tumie pod Łęczycą oraz kościół św. Andrzeja w Krakowie.

Styl gotycki rozwinął się później i charakteryzował się dążeniem do lekkości i strzelistości. Styl gotycki w średniowieczu cechował się:

• Ogromem i strzelistością budowli
• Rytmiką pionów i ostrością łuków
• Silnym rozczłonkowaniem bryły
• Sklepieniami krzyżowo-żebrowymi
• Wysokimi filarami
• Dużymi oknami o ostrych łukach i barwnych witrażach
• Stromymi dachami

Example: Przykłady stylu gotyckiego to katedra Notre Dame w Paryżu, kościół Mariacki w Krakowie, ołtarz Wita Stwosza oraz zamek rycerski w Malborku.

Styl romański i gotycki porównanie pokazuje ewolucję architektury średniowiecznej od masywnych, obronnych struktur do lekkich, strzelistych budowli. Styl romański i gotycki cechy odzwierciedlają zmieniające się potrzeby i możliwości technologiczne społeczeństwa średniowiecznego.

Highlight: Budowle w stylu romańskim w Europie i styl romański w Polsce stanowią ważne dziedzictwo kulturowe, pokazujące rozwój architektury i sztuki w średniowieczu.

Filozofia średniowiecza

Filozofia średniowieczna była ściśle związana z teologią chrześcijańską. Kluczowe pojęcia i systemy filozoficzne tego okresu to:

1. Teocentryzm - uznanie Boga za najwyższą wartość i doskonałość. To podstawa średniowiecznego światopoglądu.

2. Augustynizm - system filozoficzny stworzony przez św. Augustyna. Augustynizm założenia obejmują:

   • Bóg jest najdoskonalszym bytem, źródłem wiedzy i wiary
   • Człowiek, posługując się tylko rozumem, nie może poznać pełnej prawdy o świecie
   • Wiara jest niezbędna do zrozumienia rzeczywistości

Definition: Augustynizm to filozofia podkreślająca rolę wiary w poznaniu i zrozumieniu świata.

3. Tomizm - system filozoficzny stworzony przez św. Tomasza z Akwinu. Św. Tomasz z Akwinu krótka notatka o jego filozofii:
   • Podkreśla rolę rozumu w poznaniu
   • Uznaje istnienie prawd niedostępnych dla rozumu (np. Trójca Święta)
   • Dąży do pogodzenia wiary z rozumem

Highlight: 3 założenia filozofii św. Tomasza to: rola rozumu w poznaniu, istnienie prawd objawiony

ch, harmonia między wiarą a rozumem.

4. Franciszkanizm - system filozoficzny św. Franciszka z Asyżu, zakładający pogodną akceptację świata i wszystkich jego elementów.

5. Scholastyka - metoda naukowa zajmująca się wyjaśnianiem i uzasadnianiem prawd wiary za pomocą poszukiwań rozumowych.

Vocabulary: Scholastyka - średniowieczna metoda filozoficzno-teologiczna dążąca do racjonalnego wyjaśnienia prawd wiary.

Filozofia człowieka według św. Tomasza z Akwinu łączyła elementy wiary i rozumu, dążąc do zrozumienia natury ludzkiej w kontekście Bożego planu. Poglądy św. Tomasza z Akwinu krótko można podsumować jako próbę syntezy filozofii Arystotelesa z chrześcijaństwem.

Quote: "Filozofowie średniowiecza dążyli do zrozumienia świata i człowieka w kontekście Bożego objawienia, łącząc wiarę z rozumem."

Filozofia średniowieczna, reprezentowana przez takie systemy jak tomizm i augustynizm, miała ogromny wpływ na kształtowanie się europejskiej myśli i kultury, a jej echa są widoczne do dziś w wielu dziedzinach życia intelektualnego i duchowego.