Romantyzm a oświecenie - porównanie epok
Romantyzm jako epoka stanowił radykalne odejście od ideałów oświecenia, co widać w trzech głównych sferach: politycznej, ideowej i artystycznej.
W sferze politycznej, romantyzm promował ideę braterstwa ludów i rozwijał nowoczesną świadomość narodową, co często prowadziło do powstań narodowych. Kontrastowało to z oświeceniowymi hasłami wolności, równości i braterstwa oraz dążeniem do jedności kulturowej Europy.
W sferze ideowej, romantyzm odrzucił oświeceniowy racjonalizm i empiryzm na rzecz irracjonalizmu i indywidualnego poznania. Metafizyka, indywidualne postawy religijne i nawet tradycje pogańskie zastąpiły deizm i ateizm oświecenia. Romantyzm wprowadził też ideę narodu, w przeciwieństwie do oświeceniowej koncepcji państwa jako umowy społecznej.
W sztuce, romantyzm przyniósł rewolucyjne zmiany. Odrzucono klasyczne reguły, podkreślając wolność twórcy. Artysta z wychowawcy stał się prorokiem i wieszczem. Romantyzm w literaturze charakteryzował się narodowością, ludowością i historyzmem, w przeciwieństwie do uniwersalizmu sztuki oświeceniowej. Estetyka Północy zastąpiła estetykę Południa, a cechy romantyzmu w literaturze obejmowały nowe, synkretyczne gatunki, takie jak ballada, powieść poetycka, dramat romantyczny czy poemat dygresyjny.
Vocabulary: Synkretyzm w literaturze romantycznej oznacza łączenie różnych gatunków i form literackich, co było charakterystyczne dla twórczości tego okresu.
Highlight: Romantyzm wprowadził radykalne zmiany w postrzeganiu roli artysty, który z wychowawcy społeczeństwa stał się prorokiem i wieszczem, przewodnikiem duchowym narodu.
Romantyzm jako epoka stanowił zatem kompleksową rewolucję w myśleniu, tworzeniu i postrzeganiu świata, której wpływy są widoczne w kulturze do dziś.
